Διοτι κατοικουμε αυτην την χωρα χωρις ουτε να εκδιωξουμε  αλλους εξ αυτης ουτε να την καταλαβουμε ερημο ουτε να εγκατασταθουμε σε αυτην ως αναμεικτος ομαδα απο διαφορα ανομοια φυλα..απεναντιας ειναι τοσον ευγενες και γνησιο το γενος μας ωστε την χωρα στην οποια ειδαμε το πρωτο φως εξακολουθουμε συνεχως να κατοικουμε διοτι ειμαστε αυτοχθονες και μονον εμεις απο ολους τους αλλους εχουμε το δικαιωμα να προσφωνουμε  την πολη μας με τις ιδιες λεξεις δια των οποιων προσαγορευομε τους  πλεον γνωστους συγγενεις.  ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ"  ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ"24-25 

Σαν σημερα εφυγε απο την ζωη ο νομπελιστας Οδ .Ελυτης."θαθελα να κοιμηθω μια μερα και να ξυπνησω σε εναν αιωνα οπου και τα πουλια να κελαηδουν Ελληνικα και νικητηρια",

Ο Φιλοσοφικός Όμιλος θεσσαλίας "Η Μήτις" καλεί τα μέλη και τους φίλους στην εκδήλωση μνήμης για τον Άγγελο Σικελιανό, που θα πραγματοποιηθεί στη Λάρισα, στην αίθουσα του Εμπορικού Επιμελητηρίου (Παπακυριαζή 44, ισόγειο) στην κυριακή 22/1/12 και ώρα 11.30 π.μ. την εκδήλωση θα την παρουσιάσουν μέλη του συλλόγου Θεσσαλονίκης "Προμηθεύς Πυρφόρος". Είσοδος ελεύθερη

Εκδήλωση στο Βόλο

Ειδήσεις στα Αρχαία Ελληνικά!

Καταπληκτικό! Ο Ισπανός καθηγητής J. Koderch δημιούργησε ιστότοπο, όπου αναγράφει ειδήσεις από όλο τον κόσμο στα αρχαία Ελληνικά! Μακάρι να δείχναν τον ίδιο ζήλο και οι νεοέλληνες για τον περίλαμπρο αρχαίο ελληνικό πολιτισμό!
Δείτε:
http://www.akwn.net/

Τρύφων Ολύμπιος: Ιδέες και Προτάσεις για Ελληνική Αναγέννηση

Την Παρασκευή 27/ Νοεμβρίου 2009 ο καθηγητής Τρύφων Ολύμπιος, ανέπτυξε τις Ιδέες και Προτάσεις του για Ελληνική Αναγέννηση, στα μέλη και τους φίλους του Φιλοσοφικού Ομίλου Θεσσαλίας "Η Μήτις".

Κάθε κοινωνικοπολιτικό ρεύμα με σκοπό την καλυτέρευση του κόσμου, για να μπορεί να έχει διάρκεια και να μετεξελιχθεί σε κίνημα με αξιώσεις, απαιτείται να διαθέτει ισχυρό ιδεολογικό υπόβαθρο. Αν οι ιδέες και οι προθέσεις του είναι ευγενείς μεν αλλά ασαφείς (πράγμα φυσικό όταν βρίσκεται στα πρώτα του βήματα), τότε καλείται να τις συστηματοποιήσει ώστε να αποκτήσει την ιδεολογική του ταυτότητα.
Ως προς το ότι το ελληνοπρεπές ρεύμα έχει ήδη ισχυροποιηθεί από πλευράς διάχυσης στην κοινωνία, δηλ. διασποράς των ιδεών του στο ευρύ κοινωνικό σώμα, δεν αμφιβάλλει πλέον κανείς (τα βήματα που έχουν συντελεστεί κατά τη διάρκεια της τελευταίας 10ετίας είναι γιγαντιαία αν συγκριθεί η σημερινή πραγματικότητα με την προ 15 ετών). Εντούτοις, αν και το ελληνοπρεπές ρεύμα διαθέτει πλούσιες δεξαμενές ιδεών και ικανούς διανοούμενους στους κόλπους του, έλειπε ωστόσο μέχρι τώρα εκείνη η συστηματοποίηση των ιδεών που θα το επέτρεπε να μετεξελιχθεί, από ρεύμα, σε Ελληνικό Κίνημα.
Όπως κάθε πρόβλημα μπαίνει με τη λύση του, έτσι και κάθε εποχή γεννά εκείνους τους ανθρώπους που θα καλύψουν τις νέες ανάγκες που προβάλλουν στην κοινωνία. Στην προκειμένη περίπτωση, ο άνθρωπος αυτός είναι ο Τρύφων Ολύμπιος. Γνωστός σε όλους όσους ασχολούνται με τα τεκταινόμενα του χώρου, ο Τρύφων Ολύμπιος αποδεικνύεται ο άνθρωπος που η διεισδυτικότητα της σκέψης του σε συνδυασμό με το πλούσιο γνωστικό του υπόβαθρο, τις διανοητικές του ικανότητες και τη μακρά θητεία του και προσφορά του στον ελληνοπρεπή χώρο, έρχεται να θέσει τις βάσεις αυτής της συστηματοποίησης.
Για να το πούμε με απλά λόγια και να μην πλατειάζουμε, ο Τρύφων Ολύμπιος καταθέτει στο νέο του βιβλίο “Ιδέες και Προτάσεις για Ελληνική Αναγέννηση”, εμπεριστατωμένα, απτά και με σαφήνεια, μια πρωτοπόρα δέσμη ιδεών: μια δέσμη ιδεών ικανών να συνθέσουν και να αναδείξουν, σε όλο το φάσμα των πλαισίων αναφοράς του, την ιδεολογική ταυτότητα του κινήματος. Στην ολοκληρωμένη μορφή του, πρόκειται για ένα έργο ζωής που προσδίδει στο χώρο μας εκείνο το θεωρητικό υπόβαθρο και την ιδεολογική θωράκιση, ώστε να μπορούμε να πούμε ότι το ελληνοπρεπές ρεύμα αποκτά τον βατήρα για την ποιοτική μετεξέλιξή του από ρεύμα σε Ελληνικό Κίνημα!

Διάλεξη του Κ. Μαρκάτου "Περί Ψυχής"

O Πολιτιστικός Οργανισμός του Δήμου Λαρισαίων και η αστική εταιρεία «Ελληνικός Λόγος» (δια τη μελέτη και προάσπιση του Ελληνισμού), έχουν την τιμή να σάς προσκαλέσουν στη Διάλεξη που θα πραγματοποιηθεί στο Χατζηγιάννειο (τηλ. 2410621207/2410288213) την 26η Νοεμβρίου 2009, ημέρα Πέμπτη και ώρα 8.30 μ.μ.
με ομιλητή τον καθηγητή: Κοσμά Μιλτ. Μαρκάτο
και θέμα: ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ (ύπαρξη και αθανασία)

Περίληψη: Διατυπώνεται μια κοσμοθεωρία (για τη φύση της αθρώπινης ψυχής), στην οποία εντάσσονται, ερμηνεύονται και επιβεβαιώνονται όλα τα μέχρι σήμερα «δεδομένα», πού αναφέρονται στις λαϊκές δοξασίες όλων των λαών της γης, στις δογματικές θέσεις των θρησκειών, στις θέσεις των φιλοσόφων και στις θέσεις των επιστημόνων (θεωρητικών και πειραματικών), όπως η ύπαρξη της αιθεροψυχής (ψυχής του Κόσμου) καί η σχέση της με τη γένεση του Σύμπαντος (Κβαντική Μηχανική), η σχέση τῆς αιθεροψυχής με τις συλλογικές κοσμογονικές ψυχές της (ψυχή της ύλης, ψυχή του φυτού, ψυχή του ζώου, ψυχή του ανθρώπου), η γέννηση των πρώτων ψυχών της Δημιουργίας και η θρυλούμενη πτώση τους, η σχέση των πρώτων ψυχών με τις γεννώμενες καθαρές ανθρώπινες ψυχές, η λήθη και η μνημοσύνη, τόσον των πρώτων ψυχών όσον και των γεννωμένων ανθρωπίνων.
Με μια σειρά αποδείξεων (με εργαλείο τη Λεξαριθμική θεωρία - Θεωρία της Ελληνικής γλώσσης), η έρευνα καταδεικνύει την ύπαρξη, την αθανασία, το αυτόνομο, το αυτεξούσιο, το αεικίνητο (Πλάτων) και το ακίνητο (Αριστοτέλης) της ανθρώπινης ψυχής, η φύση της οποίας εκφράζεται σε επιστημονικούς όρους: η καθαρή ψυχή (μη αμαρτία) έχει αποκαθαρθεί από τις αμαρτίες και ως εκ τούτου συνίσταται από αιθερική ενέργεια, δυνάμενη να θεάται το Θείο στον νοητό τόπο τους. Η μη καθαρή ψυχή (αμαρτία) συνίσταται από αιθερική και ηλεκτρομαγνητική ενέργεια, η οποία δίκην διαλύματος καθαρίζεται δια των διαδοχικών γεννήσεων, με σκοπό την σταδιακή αντικατάσταση της ηλεκτρομαγνητικής (της αμαρτίας) απο αιθερική ενέργεια (μη αμαρτία).

Διήμερη εκδρομή στους Δελφούς

Ο Όμιλός μας σε συνεργασία με το δήμο Δελφών, διοργανώνει διήμερη εκδρομή στους Δελφούς, το Σαββατοκύριακο 14 & 15 Νοεμβρίου 2009. Στα πλαίσια της εκδρομής θα παρακολουθήσουμε ομιλία του τ. πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών και καθηγητή Γεωλογίας, κ. Σταύρου Παπαμαρινόπουλου, με θέμα: "Τα Ενεργειακά Πεδία των Δελφών".

Ο Δήμος Δελφών μας παρέχει δωρεάν πούλμαν για την εκδρομή και ιδιαίτερα χαμηλή τιμή ανά άτομο στο πολυτελές ξενοδοχείο "Πυθία".

Οι δηλώσεις συμμετοχής στην εκδρομή για την έγκαιρη κράτηση θέσεων, πρέπει να γίνουν ως το τέλος Οκτωβρίου στο τηλέφωνο 6948249533 (κ. Γιάννης Παπαδόπουλος).

Ομιλία του Παναγιώτη Μαρίνη

Το Σάββατο 24 Οκτωβρίου 2009 στο ξενοδοχείο "Διόνυσος" πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία ομιλία του ιατρού και συγγραφέα Παναγιώτη Μαρίνη με θέμα την "Επανελλήνιση". Στη συνέχεια ακολούθησε ενδιαφέρων διάλογος μεταξύ του ομιλητή και του κοινού. Μπορείτε να δείτε φωτογραφίες από την εκδήλωση, καθώς και αποσπάσματα της ομιλίας σε βίντεο.

Αποσπάσματα της ομιλίας:

1) http://www.youtube.com/user/iasonaslarissa#p/u/2/W8AAkca2Ie8

2) http://www.youtube.com/user/iasonaslarissa#p/u/0/pKouFGUWcdI

3) http://www.youtube.com/user/iasonaslarissa#p/u/3/1-qZ9HnJ7dk

Στο Ασκληπιείο Τρίκκης, η σύγκρουση του χριστιανικού δογματισμού και του Ελληνικού ορθολογισμού

Της Ελένης Ζυγουράκη
Αντιπροέδρου του Φιλοσοφικού Ομίλου «Η ΜΗΤΙΣ»

Στα βάθη της προϊστορίας μας, χάνεται η ίδρυση και η λειτουργία των Ασκληπιείων, εκεί που οι άνθρωποι έβρισκαν τη σωματική και ψυχική ίαση. Σ’ αυτά τα οργανωμένα κέντρα η αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής αγωγής γινόταν χάρη στα χειρουργικά μέσα, τη δίαιτα, τα φάρμακα, τα βότανα, τις μαλάξεις τη μουσική και με την εγκοίμηση.
Στα ήδη υπάρχοντα Ασκληπιεία αλλά και σε άλλα που δημιούργησε, ο 17ος απόγονος του Ασκληπιού ο Ιπποκράτης, παίρνοντας το νήμα της συνέχειας από τον πρόγονό του, η ιατρική μεθοδολογία βασίστηκε στην παρατήρηση, την έρευνα και την εφαρμογή, εισήγαγε δε τους κώδικες δεοντολογίας που πρέπει να διέπουν τη συμπεριφορά των γιατρών θεσπίζοντας έτσι τον ιατρικό όρκο.
Συνεχίζοντας το μεγάλο έργο των δύο αυτών ανδρών, ο Γαληνός τον 2ον μ.χ, δεν δεχόταν τη θεία ίαση, πρέσβευε ότι οι άνθρωποι θεραπεύονται από τους ανθρώπους και για το λόγο αυτό κατασκεύαζε λεπτά χειρουργικά εργαλεία για χειρουργικές επεμβάσεις, και με έρευνες στην ανατομία των νεύρων, των αρτηριών και των φλεβών, στους πυρετούς, στη νοσολογία, την επιδεσμολογία και στη σύνθεση των φαρμάκων έθεσε τη βάση της σύγχρονης ιατρικής.
Στην πόλη της Αρχαίας Τρίκκης από την εποχή του Ομήρου λειτουργούσε το επιφανέστερο ασκληπιείο στο οποίο οι ασθενείς απολαμβάνοντας τη φροντίδα, τις τεχνικές και τις γνώσεις των γιατρών έβρισκαν ανακούφιση και με χαρά δεχόταν την επίσκεψη της κόρης του Ασκληπιείου της πολυπόθητης Υγείας.
Με την επικράτηση του Χριστιανισμού, η ιατρική όπως φυσικά και οι άλλες Ελληνικές επιστήμες εξοβελίστηκαν στο πυρ το εξώτερον. Το Ασκληπιείο γκρεμίστηκε και στη θέση του άρχισαν να κτίζονται εκκλησίες. Πρώτη και καλύτερη η Παναγία Φανερωμένη κτισμένη ακριβώς επάνω στο ιερό του Απόλλωνα, με το παρεκκλήσι του Αγίου Φανουρίου, η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, με το παρεκκλήσι του Αγίου Σπυρίδωνα, του Αγίου Δημητρίου …
Συνηθισμένοι οι ασθενείς συνέχιζαν να κατευθύνονται στο χώρο του άλλοτε Ασκληπιείου αναζητώντας την ίαση. Αντί όμως για γιατρούς τους περίμενε ο παππάς στην πόρτα της εκκλησίας για να τους «διαβάσει,» έναντι αμοιβής φυσικά.
Έτσι αντί της ορθοπεδικής ανάταξης των καταγμάτων, δίδονταν το αγιασμένο λάδι για επάλειψη και συνοδεύονταν με την ανάλογη ευλογία!
-«Πατάξαι σε Κύριος εν απορία και πυρετώ και ρίγει και ερεθισμώ και ανεμοφθορία και τη ώχρα… πατάξαι σε Κύριος παραπληξία και αορασία και εκστάσει διανοίας πατάξαι σε Κύριος εν έλκει πονηρώ επί τα γόνατα και επί τα κνήμας ώστε μη δύνασθαι ιαθήναι σε από ίχνους των ποδών σου … και κολληφθήσονται εν σοι και πάσαν μαλακίαν και πάσαν πληγήν την μή γεγραμμένη..επάξει Κύριος επί σε.»
Αγράμματος ο λαός συνέχιζε, ως μη έχοντας άλλη παρηγοριά, να επισκέπτεται τις εκκλησίες οι οποίες αυξάνονταν σε αριθμό, η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, της Αγίας Παρασκευής, της Αγίας Μαρίνης, του Προφήτη Ηλιά, της Αγίας Επισκέψεως…….
Αντί της φαρμακευτικής αγωγής στις λοιμώξεις ο παππάς τους καθησύχαζε ότι ήταν επίσκεψη Θεού η ασθένεια (τάδε έφη Χριστόδουλος πριν αρρωστήσει) και συνέχιζε το τροπάριό του.
«Άγιοι τρεις παίδες οι την κάμινον σβέσαντας, άγιοι επτά παίδες οι εν Εφέσω, οι εκ των νεκρών αναστήσαντες, βοηθήσατε, άγιοι εννέα μάρτυρες, άγιοι δέκα μάρτυρες, άγιοι τεσσαράκοντα μάρτυρες,άγιοι τριάκονται και τρεις μάρτυρες από Ρώμη, άγιοι τριακόσιοι δέκα και οκτώ θεοφόροι πατέρες,( ατελείωτοι αυτοί οι άγιοι) άγιε Ιωάννη Θεολόγε, άγιε Πέτρε από Ρώμη, άγιε Παύλε από Δαμασκόν, Άγιε Ευθύμιε από Μάδητον, άγιε Νικόλαε, άγιε Βασίλειε, άγιε Επφάνειε άγιε Ιωάννη Χρυσσόστομε, άγιε Θύρσε …. Πάσαι αι ουράνιαι δυνάμεις των αγίων αγγέλων και αρχαγγέλων, χερουβίμ και τα εξαπτέρυγα σεραφείμ. Απελάσατε ταύτην την χαλεπήν ασθένειαν από την δούλην του θεού Μαρίαν, πυρετόν, εσωπύρετον, ρίγους κραταιού, ρίγους βραχέος, ρίγους λυμαντικού (τρεις ρίγοι!!!) εξορκίζω υμάς τας οβ’ (72 όλες μετρημένες μία μία) ασθενείας έχει ο άνθρωπος, αναχωρείν από τη δούλην του θεού Μαρίαν…
Και το θεάρεστο έργο της καταστροφής συνεχίζεται, - των λειψάνων πια του Ασκληπιείου - ‘Αγιος Αθανάσιος, Άγιος Στέφανος, Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων, Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, Αγία Σοφία…..
Οι ψυχικές ασθένειες, δε ήταν η ειδικότητά τους, διότι οι ασθενείς καταλαμβάνονταν από τους δαίμονες και με τους κατάλληλους αναθεματισμούς θα εξέρχονταν από τους ασθενείς.
«Μή από βασκοσύνης και πάσης άλλης συμφοράς επερχομένης, μή δαιμονικόν, μή ονοσκελιακόν ή νεράιδων… Μή κεφαλόπονον ή οφθαλμόπονον ή στηθόπονον ή φρενόπονον ή χειρόπονον, Μή δυσουρίας ή τρισουρίας (από το δυσουρία) ή αρμόπονον ή τζίρματος ομαλικόν ή άυπνον ή πολύυπνον (όλα μαζί), εξορκίζω υμάς εί τι άν έστιν αδικών τον δούλον του θεού, αναχωρήσατε και απέλθατε εις τα άγρια όρη.»
Και φυσικά οι αρρώστιες δεν πήγαιναν στα άγρια βουνά παρά οι άρρωστοι στα κυπαρίσσια. Αποδεκατίζονταν γενιές και γενιές, πίνοντας τα χρώματα των εικόνων ως ρόφημα, και προσκυνώντας; οστά, κομμάτια ξύλου και θαυματουργές εικόνες, άγιες ζώνες και τίμιες κάρες».
Βαριά η καρδιά μου εκείνο το κυριακάτικο πρωινό, φωτογραφίζοντας τις 15 εκκλησίες που είναι κτισμένες σε λίγα τετραγωνικά γης ακριβώς επάνω από το Ασκληπιείο. Επί 1700 χρόνια ο χριστιανισμός κατάφερε να ανακόψει την αρχαίο Ελληνική επιστημονική παράδοση και να ρίξει τον κόσμο στις δεισιδαιμονίες και στις προλήψεις.
Θυμωμένη και αγριεμένη από αυτό το έγκλημα που συντελέστηκε και συνεχίζει ακόμη να γίνεται, ανέβαινα αργά - αργά τα σκαλιά του Φρουρίου να πάρω λίγο αέρα. Πέρασα τη μεγάλη σιδερένια πόρτα του κάστρου, από το πρώτο διάζωμα πέρασα γρήγορα στο δεύτερο, στο τρίτο η διάθεσή μου άλλαξε εντελώς.
Το γλυκό Φθινοπωρινό αεράκι μου χάιδευε το πρόσωπό μου, τα κίτρινα κρινάκια έστελναν το λεπτό τους άρωμα, το τοπίο ήμερο, στο ψιλότερο σημείο της πόλης, ορθός έστεκε εκεί ο κίονας του αρχαίου ναού της Τρικάλου Αρτέμιδος. Σε πείσμα του χρόνου, των καιρικών συνθηκών, της μανίας των φανατικών χριστιανών και της εγκατάλειψης των σημερινών αρχών, αυτός έστεκε εκεί αγέρωχος, άγρυπνο μάτι, προστάτης και αδιαμφισβήτητος ηγέτης της περιοχής.
Κλύθι μευ ώ βασίλεια, Διός πολυώνυμε κούρη, Τιτηνίς, βρομίη, μεγαλόνυμε τοξότι, σεμνή, πότνια, παμβασίλεια, αιολόμορφε, ελθέ θεά σώτειρα….
«Εμείς δεν φύγαμε ποτέ» μου ψιθύρησε η θεά «είμαστε η δύναμη, η πνοή, σε κάθε έκφραση της ζωής, σε κάθε επιστημονική ανακάλυψη, σε κάθε μορφή τέχνης. Ο Ελληνικός πολιτισμός είναι αθάνατος διότι διέπεται από αρχές, νόμους και ορθολογισμό».
Αισθάνθηκα το ζεστό φιλί της στο μάγουλό μου, της χαμογέλασα, ο αέρας που φύσηξε την πήρε μαζί του, άλλωστε έχει να προστατέψει την πανίδα και τη χλωρίδα από την συμπεριφορά των βάναυσων και αλόγιστων εκμεταλλευτών της γης
Ολβιόμοιρε θεά, ιερή υπόσχεση σου δίνω, με τα πρώτα κίτρινα κρίνα του Φθινοπώρου να σου πλέκω κάθε χρόνο ένα στεφάνι.
Κάθισα στις πολεμίστρες του κάστρου, κάτω ακριβώς απλώνονταν η πόλη, στο βάθος ο θεσσαλικός κάμπος και πέρα μακριά αχνοφαίνονταν οι κορυφές του Ολύμπου, στα χείλη μου ήρθε το ποίημα του Καβάφη με μια μικρή παράφραση «Γιατί τα σπάνανε τ’ αγάλματά των, γιατί τους διώξανε απ’ τους ναούς των, διόλου δεν πέθαναν γι΄ αυτό οι θεοί..Ώ γη της Θεσσαλίας, εσένα αγαπούν ακόμη, σένα οι ψυχές των ενθυμούνται ακόμη».

Ομιλία στην Ελασσόνα για τον Απόλλώνιο τον Τυανέα

Ο Φιλοσοφικός Όμιλος Θεσσαλίας "Η Μήτις" διοργανώνει ομιλία του γυναικολόγου-μαιευτήρα κ. Κώστα Ζαφείρη, που Θα πραγματωποιηθεί την Τρίτη 15 Σεπτεμβρίου και ώρα 20:00 στην Ελασσόνα, στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου του Δημαρχείου Ελασσόνας. Θέμα: Απολλώνιος ο Τυανεύς. Είσοδος ελεύθερη.

Εσπερίδα για τον Παρμενίδη και τον Ζήνωνα

Ο Φιλοσοφικός Όμιλος Θεσσαλίας «Η Μήτις», την Πέμπτη 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 και ώρα 20:00 στο καφέ "Ανδρομέδα" (Απόλλωνος 9, Λάρισα), πραγματοποίησε εσπερίδα στα πλαίσια του κύκλου διαλέξεων για τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, με θέμα τους Ελεάτες φιλοσόφους Παρμενίδη και Ζήνωνα.

Παρμενίδης ο Ελεάτης (540-470 π.Χ.). Ο Παρμενίδης γεννήθηκε στην Ελέα της Κάτω Ιταλίας στα τέλη του 6ου αι. π.Χ., σε ένα περιβάλλον επηρεασμένο από τις απόψεις του Πυθαγόρα και του Ξενοφάνη. Θεωρείται η πλέον πρωτότυπη μορφή της προσωκρατικής σκέψης. Σε αντίθεση με τους Ίωνες φυσιολόγους δεν αναζητά την ενότητα του κόσμου σε μια φυσική ουσία, αλλά στην ίδια την «οντότητα» των πραγμάτων που μας περιβάλλουν, στο είναι όλων των όντων και όλων των πραγμάτων.

Η φιλοσοφία του

Προΐμιο - Αλήθεια

Ο Παρμενίδης εκθέτει τη φιλοσοφία του σε έμμετρο λόγο (δακτυλικό εξάμετρο), επιθυμώντας πιθανώς να την παρουσιάσει ως αποτέλεσμα θείας αποκάλυψης. Στο προίμιο του ποιήματoς περιγράφεται το ταξίδι του ποιητή πάνω σε άρμα, καθοδηγούμενο από κόρες του ΄Ηλιου σε μια ανώνυμη θεά. Ακολουθεί η Αλήθεια, στην οποία μιλά η θεά επιχειρώντας μια προσέγγιση της καρδιάς της αλήθειας.«αλλά ωστόσο θα μάθεις και τούτο, πως τα δοκούντα θα έπρεπε να είναι απολύτως δεκτά, όλα δεκτά στο σύνολό τους ως όντα».Παρουσιάζοντας τα φαινόμενα ως όντα, εισάγεται στο ποίημα το είναι και γεννιέται εκείνος ο κλάδος της φιλοσοφίας που ονομάζεται Οντολογία, δηλαδή λόγος περί του όντος, περί του είναι. Σε αντίθεση με τους Ίωνες ο Παρμενίδης δεν ρωτά για το τι των όντων, αλλά στρέφει την προσοχή μας στο είναι. Σε ένα άλλο απόσπασμα αντιδιαστέλλει το είναι, την ύπαρξη των όντων με το μηδέν και το απορρίπτει, μη αποδεχόμενος τη σύλληψη του απόλυτου μηδενός ως αντίθετου στο είναι. Παρόλο που αναφέρει αρχικά τις δύο οδούς του είναι και του μηδενός ως τις μόνες που μπορούν να νοηθούν, σπεύδει να υπογραμμίσει ότι η οδός του «είναι» είναι η μόνη αληθινή και ότι μόνον το είναι μπορεί να αποτελέσει αυθεντικό αντικείμενο της νόησης. Η νόηση εδώ δεν εξαρτάται βέβαια από τις αισθήσεις, αλλά εισδύει στη βαθύτερη ουσία των πραγμάτων.Άσχετα από τη μεταβολή των εξωτερικών πραγμάτων το είναι, που αφορά αδιακρίτως κάθε ον, αποτελεί το μοναδικό αντικείμενο της Αλήθειας, η οποία δεν αρνείται τον Κόσμο και την πολλαπλότητα, την κίνηση και την πολυμορφία, αλλά υπογραμμίζει την ενότητα και συνέχεια που τον διέπει, αν φυσικά τον δούμε γεμάτο από το είναι.

Οι Δόξες των Ανθρώπων

Στο δεύτερο τμήμα του ποιητικού του έργου, η θεά επικρίνει τους ανθρώπους που διχοτομούν τον κόσμο επηρεασμένοι από τις αισθήσεις τους, κατατάσσοντας τα όντα στις δύο αλληλοαποκλειόμενες και αντίθετες μορφές του φωτός και της νύκτας.Κατόπιν η θεά παραθέτει τη γένεση και την παρούσα κατάσταση του κόσμου, όπως προκύπτει από την ανάμειξη του φωτός και της νύκτας, παραθέτοντας ουσιαστικά την κοσμογονία και την κοσμολογία του φιλόσοφου. Έχουμε, λοιπόν, για πρώτη φορά την ανάπτυξη ενός δυιστικού φιλοσοφικού συστήματος, αντίθετου με το μονιστικό Ιωνικό σύστημα της μίας αρχής του κόσμου. Ο Παρμενίδης χρησιμοποιεί δύο ισότιμες αρχές-μορφές, που με τη συνεργασία τους και την ανάμειξή τους δημιουργούν τον κόσμο και τον διέπουν.

Επιδράσεις

Ο μονισμός της Αλήθειας και ο δυισμός της Δόξας δε βρίσκονται σε αντίθεση, αλλά αλληλοσυμπληρώνονται και συνδέονται στενά. Η Αλήθεια ασχολείται με το αμετάβλητο είναι, ενώ η Δόξα με το κοσμικό γίγνεσθαι. Ανάμεσα στα δύο τμήματα το τμήμα της Αλήθειας ήταν εκείνο που επηρέασε την εξέλιξη της ελληνικής φιλοσοφίας περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο προσωκρατικό κείμενο. Η επίδρασή του είναι εμφανής τόσο στους μεταγενέστρεους προσωκρατικούς όσο και στο έργο του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.

Ζήνων ο Ελεάτης (490-430 π.Χ.). Γιος του Τελευταγόρα και ο αγαπημένος
μαθητής του Παρμενίδη. Ο Ζήνων γεννήθηκε γύρω στο 488 π.Χ στην Ελέα (σημερινή Velia) της Ιταλίας. Έζησε μερικά χρόνια στην Αθήνα και λέγεται ότι ανέλυε και εξηγούσε τις θεωρίες και τα δόγματά του στον Περικλή και τον Καλλία για 100 μνές. Λέγεται ότι βοήθησε τον Παρμενίδη να γράψει τους Νόμους της Ελέας στους οποίους οι Ελεάτες ορκίζονταν πίστη κάθε χρόνο. Υπέρμαχος της ελευθερίας δεν δίστασε να ρισκάρει τη ζωή του για να γλυτώσει την πατρίδα του από έναν τύραννο. Το αν πέθανε στην προσπάθεια ή αν επιβίωσε της πτώσης του τυράννου είναι ένα σημείο στο οποίο οι ειδήμονες διαφωνούν. Ακόμα και το όνομα του τυράννου είναι σημείο διαφωνίας. Ο Ζήνων αφιέρωσε όλη την ενέργειά του για να επεξηγήσει και να εξελίξει το φιλοσοφικό σύστημα του Παρμενίδη. Ο Πλάτωνας αναφέρει πως ο Ζήνων ήταν 25 χρόνια νεότερος του Παρμενίδη, και έγραψε την υπεράσπιση του φιλοσοφικού του συστήματος σε πολύ νεαρή ηλικία. Αν και έχουν σωθεί ελάχιστα από τα γραπτά του, τα περισσότερα που γνωρίζουμε για αυτόν προέρχονται από τον Αριστοτέλη στα Φυσικά, βιβλίο 6, κεφάλαιο 9.Η συνεισφορά του Ζήνωνα στην Ελεατική φιλοσοφία είναι εντελώς αρνητική. Δεν προσέθεσε τίποτα θετικό στη διδασκαλία του Παρμενίδη, παρά αφιερώθηκε στο να αρνείται και να ανταποδεικνύει τις απόψεις των αντιπάλων του. Ο Παρμενίδης δίδασκε πως ο κόσμος των αισθήσεων είναι μια ψευδαίσθηση επειδή αποτελείται απο κίνηση (ή αλλαγή) και πολλαπλότητα. Το Πραγματικό Όν είναι απολύτως ένα και δεν υπάρχει πολλαπλότητα σε αυτό. Ειναι στατικό και αμετάβλητο. Η κοινή λογική λέει πως υπάρχει και κίνηση και πολλαπλότητα. Αυτή είναι και η Πυθαγόρεια αντίληψη της πραγματικότητας ενάντια στην οποία επιχειρηματολογούσε ο Ζήνωνας. Ο Ζήνων έδειξε πως η κοινή αντίληψη της πραγματικότητας οδηγεί σε παράδοξα και οξύμωρα.Το παράδοξο του Ζήνωνα - ή παράδοξο του Αχιλλέα και της ΧελώναςΔιάσημο είναι το εξής παράδοξο που αποδίδεται σε αυτόν:Αν έχουμε έναν αγώνα δρόμου μεταξύ του Αχιλλέα και μιας χελώνας, και η χελώνα ξεκινήσει με προβάδισμα, για παράδειγμα, ενός σταδίου, ο Αχιλλέας (που ήταν ο καλύτερος δρομέας της μυθολογίας),δεν θα μπορέσει ποτέ να φτάσει τη χελώνα. Αν θεωρήσουμε οτι ο Αχχιλέας είναι 100 φορές πιο γρήγορος από τη χελώνα, τότε όταν ο Αχχιλέας θα έχει διανύσει ένα στάδιο, η χελώνα θα έχει διανύσει ένα στάδιο και ένα εκατοστό του σταδίου. Όταν ο Αχχιλέας διανύσει ένα στάδιο και ένα εκατοστό του σταδίου, η χελώνα θα έχει διανύσει ένα στάδιο και ένα εκατοστό και ένα εκατοστό του εκατοστού του σταδίου κ.ο.κ...Επομένως η χελώνα πάντα θα προπορεύεται, επομένως ο Αχχιλέας δε μπορεί να την φτάσει.Με τα παράδοξα του Ζήνωνα ασχοληθηκαν μεγαλοι σύγχρονοι μαθηματικοί και φιλόσοφοι μέχρι και τις μέρες μας

Διάλεξη για τους Ελεάτες (Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος)

Ο Φιλοσοφικός Όμιλος Θεσσαλίας «Η Μήτις», την Πέμπτη 28 ΜΑΪΟΥ 2009 και ώρα 19:00 στο καφέ "Ανδρομέδα" (Απόλλωνος 9, Λάρισα), πραγματοποίησε εσπερίδα στα πλαίσια του κύκλου διαλέξεων για τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, με θέμα τους Ελεάτες ( Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος). Ακολούθησε φιλοσοφικός διάλογος.

Η Ελεατική σχολή ήταν καταβολάδα της Ιωνίας στην Κάτω Ιταλία και η διδασκαλία της υποστήριζε τη θεωρία "περί στασιμότητος", αντίθετα με τη διδασκαλία του Ηράκλειτου για συνεχή ροή και μεταβολή των όντων. Η σχολή ονομάστηκε Ελεατική, από την πόλη Ελέα της Μεγ. Ελλάδας, όπου λειτουργούσε.
Στην σχολή αυτή ανήκουν: ο Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος , ο Παρμενίδης ο Ελεάτης, ο Ζήνων ο Ελεάτης κ.α.
Ξενοφάνης ο Κολοφώνιος (580-484 π.Χ). Ήταν φιλόσοφος και ποιητής που γεννήθηκε στην μικρασιατική Κολοφώνα και έζησε σε διάφορα μέρη του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Η Ιστορία τον θυμάται για την κριτική που άσκησε στον θρησκευτικό ανθρωπομορφισμό, για την ώθηση που έδωσε με τη σκέψη του στο μονοθεϊσμό και ορισμένες πρωτοποριακές ιδέες του σε τομείς της γνώσης. Πολλοί ύστεροι συγγραφείς, ίσως επηρεάστηκαν από δύο μικρούς χαρακτηρισμούς του Ξενοφάνη στον Πλάτωνα (Σοφιστής 242c-d) και τον Αριστοτέλη (Μετά τα φυσικά 986b18-27), που τον προσδιόριζαν ως ιδρυτή της ελεατικής φιλοσοφίας.
Η εικόνα
Στην πραγματικότητα, η εικόνα του Ξενοφάνη που προκύπτει από τα εναπομείναντα αποσπάσματα, μας παρουσιάζει έναν ταξιδευτή ραψωδό που αμφισβήτησε και άσκησε κριτική στις ποιητικές εικόνες των θεών και καθιέρωσε μια νέα σύλληψη για τη θεία φύση. Εκτός αυτού, όμως, ήταν σκεπτόμενος παρατηρητής της ανθρώπινης φύσης και εισηγητής μιας ειδικής μορφής έρευνας (ιστορίαι), την οποία υιοθέτησαν οι Μιλήσιοι φιλόσοφοι-επιστήμονες της εποχής του. Την ίδια στιγμή η δουλειά του ραψωδού τον κάνει κοινωνικό σύμβουλο των συμπολιτών του, τους οποίους παρότρυνε να σέβονται τη θεία φύση και να προστατεύουν την ευημερία της πόλης τους.
Ο Διογένης Λαέρτιος στο Βίοι Φιλοσόφων (Diels-Kranz, testimonium Α1) αναφέρει ότι Ξενοφάνης, γιος του Δέξιου, ή του Ορθομένη κατ’ άλλους, γεννήθηκε στη μικρή πόλη Κολοφών της Ιωνίας και έγινε γνωστός κατά τη διάρκεια της 16ης Ολυμπιάδας (540-537 π.Χ.). Ο Λαέρτιος μας αφηγείται ότι ο Ξενοφάνης διώχθηκε από την πατρίδα του, όταν ο Μήδος εισέβαλε στην Ιωνία το 546/5 π.Χ. Το αποτέλεσμα ήταν να βρεθεί στη Κατάνη της Σικελίας, όπου ασχολήθηκε με τον Όμηρο και τον Ησίοδο. Εκεί έγραψε τα δικά του έργα και συνέθεσε τα δικά του ποιήματα για την ίδρυση του Κολοφώνα και της Ελέας. Μεταγενέστεροι συγγραφείς προσθέτουν ότι «έθαψε τους γιους του με τα ίδια του τα χέρια», πωλήθηκε ως σκλάβος, και απελευθερώθηκε σε μεγάλη ηλικία. Σύμφωνα με την αφήγηση του ίδιου περιπλανήθηκε στην ελληνική γη επί 67 ολόκληρα χρόνια, ξεκινώντας από την ηλικία των 25.
Στον Diels-Kranz υπάρχουν 45 αποσπάσματα της ποίησής του. Ένα αριθμός από τα «συμποτικά» του ποιήματα έφτασε ως τις μέρες μας χάρη στον Αθήναιο, ενώ οι παρατηρήσεις του περί της φύσης του θείου αναφέρονται από τον Κλήμεντα, τον Σέξτο Εμπειρικό και από τον Σιμπλίκιο. Άλλα αποσπάσματα επιβιώνουν στον Διογένη Λαέρτιο και τον Αέτιο ή μέσα από το σχολιασμό χειρογράφων διάφορων συγγραφέων, ακόμη και ως λήμματα σε πιο πρόσφατες ρητορικές περιλήψεις και λεξικά. Οι εβδομήντα τέσσερις επιλογές, από τις οποίες η πιο εκτενής είναι η ψευδο-αριστοτελική πραγματεία Περί Μελίσσου, Ξενοφάνους, Γοργίου συνθέτουν τη συλλογή των testimonia στη δήλωση του Διογένη Λαέρτιου ότι ο Ξενοφάνης "έγραψε σε επικό μέτρο, ελεγειακό και ιαμβικό". Οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρονται σε διάφορες συνθέσεις του, τις οποίες ονομάζουν σιλλούς ή σάτιρες. Τρεις πρόσφατες πηγές αποδίδουν στον Ξενοφάνη ένα διδακτικό ποίημα με τίτλο Περί Φύσεως.
Κριτική στη λαϊκή αντίληψη για τη θρησκεία
Ο Ξενοφάνης είναι αμφισβητίας. Αμφισβητεί τις ανθρωπομορφικές ιδιότητες που αποδίδουν προγενέστεροί του συγγραφείς στους θεούς. Τούτο το κάνει όχι γιατί επιθυμεί να δει τον κόσμο με το μάτι του υλιστή, αλλά γιατί θεωρεί ότι η θεότητα δεν μπορεί να έχει σχέση με τις ιδιότητες που της αποδίδουν τόσο ο Όμηρος όσο και ο Ησίοδος. Η κριτική του στη λαϊκή θρησκεία γράφτηκε μάλλον στην Κατάνη και διασώθηκε στα αποσπάσματα B11 και B12, όπου περιγράφονται και επικρίνονται οι ιστορίες για τους Θεούς που αφηγούνται οι επικοί ποιητές. Ο Όμηρος και ο Ησίοδος απέδωσαν στους θεούς όλα εκείνα που σχετίζονται με τις κατηγόριες και επικρίσεις μεταξύ των ανθρώπων: την κλοπή, τη μοιχεία και την αμοιβαία εξαπάτηση. (B11)
... τραγούδησαν πολυάριθμες παράνομες θείες πράξεις: κλοπή, μοιχεία, κι αμοιβαία εξαπάτηση. Η βάση της αμφισβήτησης του Ξενοφάνη για τις απόψεις των ποιητών οφείλεται στο γεγονός πως θεωρούσε ότι η σκανδαλώδης συμπεριφορά είναι ασυμβίβαστη με την καλοσύνη ή η τελειότητα που υποτίθεται ότι κατέχει οποιαδήποτε θεία ύπαρξη. Στα γνωστά αποσπάσματα B14,16, ο Ξενοφάνης σχολιάζει τη γενική τάση των ανθρώπινων όντων να αντιλαμβάνονται τα θεία όντα με ανθρώπινη μορφή: Αλλά οι θνητοί υποθέτουν πως οι θεοί γεννιούνται, Ότι φορούν τα ρούχα τους και έχουν φωνή και σώμα. (B14)
Οι Αιθίοπες λένε ότι οι θεοί τους είναι μαύροι με κοντή μύτη Οι Θράκες πως οι δικοί τους είναι γαλανομάτηδες και κοκκινοτρίχηδες. Στο απόσπασμα B15 προσθέτει και μια σατιρική νότα λέγοντας:
αν τα άλογα και τα βόδια είχαν τα χέρια και μπορούσαν να ζωγραφίσουν οι θεοί τους θα ‘μοιαζαν πολύ με άλογα και βόδια.
Ο Ξενοφάνης ύψωσε μια διαφορετική φωνή. Και το έκανε άλλοτε γελοιοποιώντας τον Πυθαγόρα και τον ισχυρισμό του πως στο γαύγισμα ενός σκύλου αναγνώρισε την ψυχή ενός πεθαμένου φίλου του, άλλοτε επιτιθέμενος στη μαντεία και άλλοτε αρνούμενος τις θεϊκές ιδιότητες, έτσι όπως τις κατέγραφαν οι προγενέστεροι αλλά και οι σύγχρονοί του. Ωστόσο, είχε τη δική του -μάλλον αφαιρετική και εξευγενισμένη- άποψη για τη φύση της θεότητας.

Η φύση της θεότητας και η επιστημονική έρευνα
Από όσα γνωρίζουμε ο Ξενοφάνης ήταν ο πρώτος Έλληνας φιλόσοφος που άφησε πίσω του μια σύνθετη και συστηματική εν μέρει αφήγηση για τη φύση της θεότητας. Στην κριτική του Ομήρου και του Ησίοδου φαίνεται η η θέση του απέναντι στο γεγονός ότι φαντάζονται τους θεούς με ανθρώπινη μορφή. Εκεί, όμως που φαίνεται ξεκάθαρα η θέση του, ιδιαίτερα προωθημένη για την εποχή του, είναι ο χαρακτηρισμός της φύσης της θεότητας που γίνεται στα αποσπάσματα B 23-26 και κυρίως στο B 23:
Ένας θεός μέγιστος μεταξύ των θεών και των ανθρώπων. Καθόλου δε μοιάζει με τους θνητούς στο σώμα ή τη σκέψη.
Αν και τούτη η παρατήρηση αντιμετωπίζεται συχνά συχνά ως πρωτοποριακή έκφραση του μονοθεϊσμού, μάλλον ο Ξενοφάνης επεδίωξε να δώσει έμφαση όχι στον έναν Θεό αλλά μάλλον τον «ένα» μέγιστο Θεό, άποψη που συναντάμε και στην Ιλιάδα του Ομήρου. Αυτός ο ένας θεός είναι μέγιστος ως προς την τιμή και τη δύναμη Το μεγαλείο της δύναμης εξηγεί στη συνέχεια το χαρακτηρισμό του θείου ως διορατικού και συνειδητού σε όλα τα μέρη του (παντεπόπτης), δυνάμενου να τραντάξει όλη τη δημιουργία και μόνο με τη σκέψη του και ικανού να εκπληρώσει τα πάντα, παρόλο που το ίδιο παραμένει αμετακίνητο (ο τα πάντα πληρών της χριστιανικής θρησκείας). Ορισμένοι μεταγενέστεροι συγγραφείς αναφέρουν ότι ο Ξενοφάνης ταύτισε τον «ένα μέγιστο» θεό του με ολόκληρο τον φυσικό κόσμο, ο οποίος αναφέρεται συχνά ως «όλο» ή «όλα τα πράγματα». Τούτο με τη σειρά του οδήγησε σύγχρονους ερευνητές στην άποψη ότι ο Ξενοφάνης ήταν πανθεϊστής. Αλλά αυτή η ερμηνεία των απόψεων του φιλόσοφου-ποιητή φαίνεται ασυμβίβαστη με τον ισχυρισμό του ότι «ο θεός τραντάζει όλα τα πράγματα» και ότι «όλα τα πράγματα έρχονται από τη γη και στη γη καταλήγουν τελικά» (εις χουν απελεύσονται). Υπάρχει βέβαια και η άποψη που λέει ότι γενικά, οι παρατηρήσεις του Ξενοφάνη για τη φύση της θεότητας ίσως διαβάζονται καλύτερα ως έκφραση μιας παραδοσιακής ελληνικής ευσέβειας, η οποία αναζητά την τελειότητα και τον υψηλότερο σεβασμό για τη θεϊκή οντότητα.
Όλα αυτά ερμηνεύονται καλύτερα, αν λάβουμε υπόψιν μας ότι ο Ξενοφάνης γνώριζε καλά τις διδασκαλίες των Μιλήσιων φιλοσόφων-επιστημόνων (του Θαλή, του Αναξίμανδρου και του Αναξιμένη) και επεδίωξε να τις βελτιώσει. Ενώ πολλές από τις λεπτομέρειες των επιστημονικών «απόψεών» του παραμένουν σκοτεινές, το εύρος και η εσωτερική συνοχή των ενδιαφερόντων του τον αναγάγουν σε σημαντική μορφή για την ανάπτυξη της επιστημονικής θεωρίας των ιώνων φιλοσόφων. Τόσο ο Στοβαίος, όσο και ο Ολυμπιόδωρος, θεωρούν πως είναι δική του η άποψη της γης ως αρχής ή «πρώτης αρχής» όλων των πραγμάτων. Σε αυτή την απόδοση ο Γαληνός προσθέτει και το «ύδωρ», καθώς στον Ξενοφάνη αποδίδεται ο ορισμός της ψυχής ως μείγμα γης και νερού. Εδώ ο φιλόσοφος ορίζει ως αρχή του κόσμου και ως αντανάκλαση αυτής της αρχής μέσα στην ανθρώπινη ψυχή δύο στοιχεία που μπορούν να αναμειχθούν σε πολλές διαφορετικές ποσότητες, παράγοντας διαφορετικές ποιότητες μιγμάτων. Ο μέγιστος θεός του, η αντανάκλασή του στην ψυχή του ανθρώπινου γένους και η φυσική ύπαρξη, επίσης καμωμένη από γη και νερό παράγουν μια τριπλή ενότητα-θεός, άνθρωπος, φυσικός κόσμος- ένα ολοκληρωμένο οικοδόμημα με εσωτερική συνοχή και αλληλοσυνδέσεις. Οι απόψεις του διαμορφώνουν ένα χάρτη, έναν οδοδείκτη που μπορεί να οδηγήσει με ασφάλεια από το ανθρώπινο στο υπερανθρώπινο και τανάπαλιν. Από αυτή την άποψη θεωρούμενος, ο σεβασμός του Ξενοφάνη δεν κατευθύνεται μόνο στη θεότητα, αλλά σε όλη την εικόνα του δημιουργημένου κόσμου.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για τα φαινόμενα του κόσμου, ίδια με εκείνα που διερεύνησαν πριν από αυτόν οι Μιλήσιοι φιλόσοφοι. Σε διασωζόμενα αποσπάσματα (B 28) παρουσιάζει μια άποψη της φύσης και της έκτασης των γήινων βαθών. Στο B 30 προσδιορίζει τη θάλασσα ως πηγή σύννεφων, αέρα, και βροχής (μια πρώιμη παρατήρηση πάνω στον κύκλο του νερού). Στο B 32 υπάρχουν σχόλια για τη φύση της Ίριδας (ουράνιο τόξο). Στο B 37 σημειώνει την παρουσία ύδατος στις σπηλιές, ενώ στα B39 και 40 αναφέρει τις «κερασιές» και τους «βατράχους». Στα A 38-45 συζητά τα διάφορα αστρονομικά φαινόμενα, ενώ στο A 48 δείχνει ενδιαφέρον για τις περιοδικές ηφαιστειακές εκρήξεις στη Σικελία. Ο Ιππόλυτος αποδίδει στον Ξενοφάνη (A 33) τη θεωρία των εναλλασσόμενων περιόδων παγκόσμιας πλημμύρας και ξηρασίας που εμπνεύστηκε, τουλάχιστον εν μέρει, από την ανακάλυψη απολιθωμάτων θαλάσσιων οργανισμών στην ηπειρωτική γη. άσχετα αν ταξίδεψε ή όχι ο ίδιος στις Συρακούσες, την Πάρο και τη Μάλτα όπου βρέθηκαν αυτά τα απολιθώματα, η χρήση των πληροφοριών του ως βάση για την ερμηνεία των φαινομένων εισάγει τον σημαντικό παράγοντα της επιτόπιας έρευνας.
Πολλές μαρτυρίες (testimonia) δείχνουν το ενδιαφέρον του φιλόσοφου για τα μετεωρολογικά και αστρονομικά φαινόμενα. Σημαντικός θεωρείται ο ισχυρισμός του ότι τα σύννεφα ή οι νεφελοειδείς ουσίες διαδραματίζουν βασικό ρόλο σε πολλά φυσικά φαινόμενα. Σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο ο Ξενοφάνης «λέει ότι... τα σύννεφα διαμορφώνονται από τον ατμό του ήλιου -δηλ. είναι ατμός που προκαλείται από τη θερμότητα των ακτίνων του ήλιου- που αυξάνονται και ανυψώνονται στον περιβάλλοντα αέρα» (Α1.24-5). Ο Αέτιος με τη σειρά του παραθέτει μια παρόμοια περιγραφή:
Ο Ξενοφάνης (λέει ότι) τα πράγματα στους ουρανούς εμφανίζονται μέσω της θερμότητας του ήλιου ως αρχική αιτία. Όταν η υγρασία αποχωρίζεται από τη θάλασσα, το γλυκό τμήμα της μετατρέπεται σε υδρονεφώσεις, δημιουργεί τα σύννεφα και ξανακυλά προς τα κάτω με τη βροχόπτωση, εξαιτίας της συμπίεσης, και υγροποιεί τους ανέμους. (ο κύκλος του νερού)
Το B 30 μας δίνει περίπου την ίδια άποψη, αλλά με τα λόγια του ίδιου του Ξενοφάνη:
Η θάλασσα είναι η πηγή ύδατος και του ανέμου, Γιατί δίχως τη μεγάλη θάλασσα, δε θα υπήρχε άνεμος Μήτε τα ρεύματα των ποταμών, ούτε τα όμβρια ύδατα από από τον ουρανό Η μεγάλη θάλασσα είναι ο γεννήτορας των σύννεφων, των ανέμων και των ποταμών.
Τα σύννεφα, λοιπόν, είναι τα μέσα της επιστημονικής ερμηνείας. Είναι οντότητες ρευστές ανάμεσα στην στερεά και την αέρια κατάσταση και έτσι μπορούν να συνδεθούν με υγρά, στερεά και αέρια διαφόρων ειδών. Δεδομένου μάλιστα ότι καταλαμβάνουν μια μεγάλη περιοχή ανάμεσα στη γη και τον ουρανό, συνδέτουν τις δύο βασικές ουσίες της γης και του ύδατος με πολλά αστρονομικά φαινόμενα. Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της νεφοκεντρικής προσέγγισης του Ξενοφάνη στην κατανόηση των φυσικών φαινομένων είναι η εφαρμογή αυτής της θεωρίας σε ένα σύνολο φαινομένων που συνδέονται άμεσα με παραδοσιακές θρησκευτικές πεποιθήσεις.
Για το ακροατήριο του Ξενοφάνη η αναφορά του Ομήρου (Ιλιάδα Β 786) ή του Ησίοδου (Θεογονία 780) στην Ίριδα, τη θεά αγγελιαφόρο και ένα σύνολο ατμοσφαιρικών φαινομένων, είναι οιωνοί ή σημάδια της πρόθεσης των θείων όντων. Για τον ποιητή όμως είναι απλά ένα πορφυρό, πράσινο, κίτρινο σύννεφο. Ίσως δεν δεν είναι δυνατόν να βρούμε στην προσωκρατική φιλοσοφία σαφέστερη έκφραση του χαρακτήρα της διανοητικής επανάστασης των Ιώνων φιλοσόφων. Ο Ξενοφάνης στερεί από τους θεούς την ανθρώπινη μορφή και την ανθρώπινη ένδυση. Τους τοποθετεί σε μια απόμακρη θέση στον ουρανό και αφαιρεί από τα φυσικά φαινόμενα όλα τα απομεινάρια της θρησκευτικής ή πνευματικής σημασίας. Η απομυθοποίηση απολογισμός των φυσικών φαινομένων είναι το λογικό συμπλήρωμα στον λεπτομερή απολογισμό του για τη θεία φύση.
Η κληρονομιά του Ξενοφάνη
Πολλοί μεταγενέστεροι συγγραφείς προσδιόρισαν τον Ξενοφάνη ως δάσκαλο του Παρμενίδη και ιδρυτή της ελεατικής σχολής των φιλοσόφων εξαιτίας της άποψής του ότι, παρά την πολλαπλότητα των μορφών, υπάρχει ένα ακίνητο, αμετάβλητο και αιώνιο «ένα». Τούτη η άποψη για τον Ξενοφάνη είναι στηριγμένη κατά ένα μεγάλο μέρος στην αναφορά του Πλάτωνα για την «ελεατική φυλή μας, που ξεκινά από τον Ξενοφάνη και ακόμα νωρίτερα» (Σοφ. 242d) και την παρατήρηση του Αριστοτέλη ότι «... όσον αφορά ολόκληρο τον κόσμο, λέει ότι αυτός είναι ο θεός" (Mετα. A5, 986b18).
Όμως, ο Ξενοφάνης που μας μιλά στα επιζήσαντα αποσπάσματά του είναι ένας συνδυασμός ραψωδού, κοινωνικού κριτικού, θρησκευτικού δασκάλου και οξυδερκούς σπουδαστή της φύσης. Ο Ευριπίδης στον Ηρακλή (1341 ff) αποδίδει την επίθεσή του στις ιστορίες που λέγονται για τους Θεούς από τον Όμηρο και τον Ησίοδο. Στη Δημοκρατία, ο Πλάτων αυτο-παρουσιάζεται ως πνευματικός κληρονόμος του Ξενοφάνη, επικρίνοντας τις ιστορίες των ποιητών για τους θεούς, και απαιτώντας μετριοπάθεια. Η σύλληψη του Ξενοφάνη για τον «ένα μέγιστο Θεό» ενθάρρυνε τον Ηράκλειτο να διατυπώσει την πίστη του σε μια διάνοια που καθοδηγεί όλα τα πράγματα. Οδήγησε επίσης τον Αναξαγόρα στη διατύπωση της θεωρίας του νου και τον Αριστοτέλη στον απολογισμό του για το θείο νου που εμπνέει προς την κατεύθυνση της τελειότητας.
Αν και δεν υπάρχει κάποια άμεση διασύνδεση, μπορούμε να πούμε πως οι μεγάλοι εκπρόσωποι της ψυχολογικής θεώρησης του κόσμου όπως ο Κ. Γκ. Γιουνγκ ή ο Ζ. Φρόιντ είναι οι σύγχρονοι διάδοχοι των παρατηρήσεων του Ξενοφάνη για τη γενική τάση των ανθρώπινων όντων να συλλαμβάνουν τη θεότητα από την άποψη των δικών τους ιδιοτήτων και ικανοτήτων. Πολύ περισσότερο πολύτιμη, όμως, είναι η προσφορά του στην πρωτοποριακή εξερεύνηση των όρων κάτω από τους οποίους τα ανθρώπινα όντα μπορούν να επιτύχουν τη γνώση της αλήθειας. Οι Ίωνες προκάτοχοί του άρχισαν τη μελέτη των φαινομένων «επάνω από τους ουρανούς και κάτω από τη γη». Αλλά, από όσα γνωρίζουμε μέχρι τώρα, δεν έστρεψαν τα πυρά τους προς την κατεύθυνση των μεγάλων ποιητών της αρχαίας Ελλάδας, ούτε επιδίωξαν μέσω των διδασκαλιών τους να διορθώσουν ή να βελτιώσουν τη συμπεριφορά των συμπολιτών τους. Αν και πολλές πτυχές της σκέψης του παραμένουν ακόμα θέμα προς συζήτηση και ανάλυση, ο Ξενοφάνης ήταν σαφώς ένας πολυδιάστατος φιλόσοφος αμφισβητίας, που άφησε το σημάδι του σε πολλές πτυχές της μεταγενέστερης ελληνικής σκέψης.
Η νατουραλιστική αφόρμηση του Ξενοφάνη στη σύλληψη της ιδέας του θεού είναι ιδιαίτερα σημαντική από την ψυχολογική έποψη στο γενικότερο πρόβλημα της θρησκείας, γιατί προβληματίζεται για την αντίληψη του ανθρώπου για το θείο σύμφωνα με τη διαφορετική κάθε φορά πνευματική του στάση και εξέλιξη. Και εδώ ανιχνεύει το ψυχολογικό στοιχείο και το ρόλο που παίζει στη μόρφωση της παράστασης του θείου χωριστά σε κάθε άνθρωπο. Αρκέστηκε όμως μόνο ψυχολογικά να ερμηνεύσει το γιατί οι άνθρωποι δημιουργούν τη συγκεκριμένη εικόνα για το θεό και δεν μας είπε το γιατί, την αιτία που σπρώχνει τον άνθρωπο στην περιοχή της αναζήτησης του θείου. Όμως με την ενοποίηση εκ μέρους του των φαινομενικών συνιστωσών της θείας φύσης υψώθηκε στην πρωτόγνωρη σύλληψη για τον ελληνικό χώρο, στη σύλληψη του μονοθεϊσμού. Σε αυτή τη σύλληψη ρόλο έπαιξε το φυσιοκρατικό και ανθρωπολογικό πνεύμα του ελληνικού στοχασμού. Μια πολύτιμη πρόταση στα αποσπάσματά του, μια πρόταση άρτια αισθητικά, τον κατατάσσει στους μεγάλους χρησμωδούς της φιλοσοφίας: "δόκος επί πάσι τέτυκται"(VS 21 B, 34). Για όλα έχουμε μόνο εικασίες. H θέση του κολοφώνιου στοχαστή είναι μια προαγγελία της αριστοτελικής σύλληψης του θείου ως του "κινούντος ακινήτου".

ΟΤΑΝ ΤΑ ΝΕΡΑ ΤΟΥ ΠΗΝΕΙΟΥ ΥΠΟΧΩΡΟΥΝ, ΤΟΤΕ ΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΑΕΤΩΜΑ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΟΥ ΔΙΟΣ ΔΙΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ!

Τέλος Αυγούστου 2008, Κυριακή απόγευμα, μια ομάδα φίλων με κοινό γνώρισμα την αγάπη για τον τόπο μας και τον θαυμασμό για τον αξεπέραστο αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό, αποφασίσαμε να επισκεφθούμε τον Αρχαίο Άτραγα. Στριμωγμένοι σε ένα αυτοκίνητο, στο 37ο χλμ Τρικάλων Λάρισας στρίψαμε νότια και ακολουθώντας την κοίτη του Πηνειού φθάσαμε στο Δουβρούτσι, σταματήσαμε. Τα σημάδια κάποιου αρχαίου πολιτισμού έντονα, ένα τμήμα του τείχους καλά διατηρημένο στην πλαγιά του λόφου, οι πέτρες και τα θρυμματισμένα κεραμικά από την πολύχρονη χρήση του αλετριού, διάσπαρτα παντού.
Προχωρήσαμε προς το ποτάμι, τα ξερά φύλλα των 3μετρων καλαμποκιών μας πλήγωναν τα μπράτσα, τα φίδια γρήγορα κρύφτηκαν από το θόρυβο των βημάτων μας, πιο πέρα μερικά κοράκια πέταξαν μακριά. Συρθήκαμε στην κοίτη, μπροστά μας ο άλλοτε φοβερός και ορμητικός Πηνειός που το χειμώνα πλημμυρίζει τον θεσσαλικό κάμπο, τώρα ένα ήρεμο ρυάκι, που με μια δρασκελιά βρίσκεσαι απέναντι.
Η πολύμηνη ανομβρία αποκάλυπτε όλον τον πυθμένα του ποταμού. Σε κάθε βήμα μας ακούγεται ο θρυμματισμός των ψαροκόκαλων, των κελυφών των μυδιών και των καβουριών.


Περπατήσαμε λίγο ακόμη, ακριβώς πίσω από έναν πυκνό θάμνο, λαμπύρισαν τα υπολείμματα ενός αρχαίου ναού. 4 όρθιοι κίονες, άλλοι 2 κίονες στο πλάι σφιχτακγαλιασμένοι με τον κορμό ενός πεσμένου δέντρου, πιο πέρα, ανάμεσα στις λάσπες μια μαρμάρινη λεκάνη σαν κολυμβήθρα, καθώς και πολλά μικρά απομεινάρια που σε πείσμα της ορμητικής δύναμης του νερού μένουν εκεί συντροφιά με το υπόλοιπα τμήματα του Ναού. Σταθήκαμε στο μαρμάρινο πλατύσκαλο, τα συναισθήματα μας ανάμεικτα, όπως συμβαίνει άλλωστε σε μας τέτοιες στιγμές, χαρά, λύπη, οργή, θυμός, αγανάκτηση, Λίγο λιβάνι και τα λόγια των ορφικών ύμνων, στάθηκαν ικανά να μας βάλουν στην χρονοκάψουλα.


“Και νάμαστε στο 2.500 πχ, λαθρεπιβάτες του χρόνου βρεθήκαμε να καθόμαστε στην άκρη ενός μεγάλου τραπεζιού στη μέση του ανακτόρου του βασιλιά των Λαπηθών.
Μέρες τώρα οι προετοιμασίες είναι πυρετώδες, πώς να μην είναι άλλωστε, σήμερα ο βασιλιάς Πειρίθους νυμφεύεται τη θυγατέρα του ιδρυτού του Άτραγα, τη Διηδάμεια ένα όμορφο κορίτσι, μια αληθινή νεράιδα. Τα πάντα αστράφτουν, οι καλεσμένοι σπουδαίοι και τρανοί, μεταξύ αυτών ο Αθηναίος ήρωας Θησέας, ο βασιλεύς της Ιωλκού Πελίας, ο βασιλεύς της Φθίας ο Πηλέας, ο βασιλεύς της Πύλου Νέστωρας, ο γενναίος Καινεύς που ήταν άτρωτος, και δίπλα τους παρακάθονται οι αρχοντοπούλες της πόλεως αλλά και οι πανέμορφες βασίλισσες από τις περιφερειακές χώρες. Καλεσμένοι όμως ήταν και οι κένταυροι που κατοικούσαν στο φημισμένο Πήλιο.
Τα ξεφαντώματα, τα πλούσια εδέσματα, το γλυκό κρασί κάνουν το τραπέζι πλουσιότερο και πιο ευχάριστο. Τα μεγάλα ποτήρια αδειάζουν. Το κεφάλι αρχίζει να ζαλίζεται, ενώ οι χαρούμενες φωνές, τα τραγούδια και οι μουσικοί αντίλαλοι αντηχούν στον κάμπο. Μέσα σ’ αυτή την κραιπάλη του ποτού, των απολαύσεων και της μουσικής οι Κένταυροι μέθυσαν και άρχισαν να μην καταλαβαίνουν τί κάνουν και τι λένε.
Ξάφνου ο επικεφαλής των Κενταύρων Ευρυτίων, πετάγεται από τη θέση του, πηδά πάνω από τα τραπέζια, αναποδογυρίζει τα πάντα και ορμά ασυγκράτητος, αρπάζει τη νύφη Διηδάμεια και είναι έτοιμος να την μεταφέρει στη σπηλιά του στο Πήλιο. Σηκώνεται ο ήρωας Θησέας στέκεται ολόρθος και κρατώντας ένα πελέκι στο χέρι του το σηκώνει για να πλήξει τον Ευρυτίωνα, με το άλλο χέρι στρίβει δυνατά τον βραχίονα του κενταύρου που αναγκάζεται να αφήσει τη νύφη, στο τέλος του κόβει τη μύτη και τα αυτιά και φεύγει μουγκρίζοντας. Πιο πέρα ένας άλλος κένταυρος ο Βιάνορας σφίγγει με τα δυνατά του χέρια μία νεαρή Λαπιθήνα, αλλά ένας ρωμαλέος Λαπίθης ορμά κατά επάνω του και με τα πανίσχυρα μπράτσα του, τον αρπάζει από τα πυκνά μαλλιά του και του μπήγει το ξίφος στο στήθος. Στην άλλη άκρη του δωματίου μια ψηλή γεροδεμένη Λαπιθήνα που υφίσταται την επίθεση του Κενταύρου αμύνεται με τα δυό της χέρια καθώς με το αριστερό της μπήγει βαθιά τα νύχια της στο πρόσωπο του τέρατος και με το δεξιό της τον αρπάζει από τα μαλλιά και τα γένια του προξενώντας του αβάσταχτο πόνο, και ενώ αυτός προσπαθεί να χτυπήσει τη γυναίκα στο γόνατο, ο Θησέας του καταφέρει το τελειωτικό πλήγμα. Το τέλος αυτής της συμπλοκής έρχεται με τη σύγκρουση μεταξύ δύο δυνατών ενός Κενταύρου τον οποίο έχει γονατίσει στα μπροστινά πόδια ένας γιγαντόσωμος Λαπίθης. Ο Λαπίθης έχει σφίξει δυνατά με το δεξί του χέρι το λαιμό του τέρατος, το θηρίο όμως για να αποφύγει το πνίξιμο του δαγκώνει δυνατά το χέρι, ο πόνος αβάσταχτος χαράσσεται στο πρόσωπό του, μπροστά στο θέαμα αυτό ο Πειρίθους δίνει την τελική νίκη.»


Αυτές τις σκηνές ο καλλιτέχνης φιλοτέχνησε με γλυπτική τελειότητα στο δυτικό Αέτωμα του Ολυμπίου Διός στην Ολυμπία και βρίσκεται στη μεγάλη αίθουσα στου Μουσείου.
Η ασχήμια, η θηριωδία και το άδικο, αντιπροσωπεύοντας τις ακράτητες ορμές των ανθρώπων ηττώνται οριστικά από την αρμονία, την καλλιέργεια και προπαντός τη δικαιοσύνη. Εγγυητής αυτής της νίκης ο θεός Απόλλων που στέκει όρθιος στο κέντρο του Αετώματος, εκτείνοντας με ηρεμία το δεξί του χέρι επιζητεί να επικρατήσει η ειρήνη και με το άλλο χέρι κρατά το τόξο και το βέλος.
«Κλώνος τ’ Απόλλωνα το χέρι, πλατάνου κλώνος, θείος, τροφαντός, επάνω σας να φέρει, την αιώνια γαλήνη του παντός», γράφει ο ποιητής Αγγ. Σικελιανός
Είχε ήδη σκοτεινιάσει, κουρασμένοι φθάσαμε στην πόλη, Τα στέκια της οδού Ασκληπιού γεμάτα. Σε ποιούς να πούμε τη σημερινή εμπειρία που ζήσαμε; Πόσοι από αυτούς γνωρίζουν τα γεγονότα που μπορεί μεν να χάνονται στα βάθη του χρόνου, δεν παύει δε να είναι η ιστορία του τόπου μας. Η γνώση της ιστορίας ελευθερώνει, δίνει δύναμη ν’ αγωνιστείς για το σήμερα και να ατενίσεις με αισιοδοξία το αύριο. Γνωρίζοντας πόσων σπουδαίων γεννητόρων παιδιά είμαστε, θα πάρουμε τις τύχες του τόπου στα χέρια μας, και τότε μόνο η φαυλότητα η αχρειότητα, η ψευτιά και η ασυδοσία δεν θα είναι παρά πια μια θλιβερή ανάμνηση.
Τρίκαλα, Αυγουστος 2008
Ελένη Ζυγουράκη
Αντιπρόεδρος του Φ.Ο.Θ. Η ΜΗΤΙΣ

Ομιλία στην Καλαμπάκα για τον Ιπποκράτη και τα Ασκληπιεία

Την Κυριακή 24 ΜΑΪΟΥ 2009 και ώρα 11:30, στο ξενοδοχείο «Ελβετία» της Καλαμπάκας Τρικάλων (στην έξοδο προς Μετέωρα), ο Φιλοσοφικός Όμιλος Θεσσαλίας «Η Μήτις», πραγματοποίησε εκδήλωση με θέμα:
«Ο πατήρ της ιατρικής Ιπποκράτης και τα Ασκληπιεία στην αρχαιότητα».
Κεντρικός εισηγητής του θέματος ήταν ο ιατρός δρ. ΚΩΣΤΑΣ ΖΑΦΕΙΡΗΣ.

Διάλεξη για τους ατομικούς φιλοσόφους

Ο Φιλοσοφικός Όμιλος Θεσσαλίας «Η Μήτις», την Παρασκευή 22 ΜΑΪΟΥ 2009 και ώρα 19:00 στο καφέ "Ανδρομέδα" (Απόλλωνος 9, Λάρισα), πραγματοποίησε ομιλία του κ. Νικολάου Γουλούλη στα πλαίσια του κύκλου διαλέξεων για τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, με θέμα τους ατομικούς φιλόσοφους.

Ακολούθησε φιλοσοφικός διάλογος.

Δημόκριτος (~460 π.Χ.- 370 π.Χ) προσωκρατικός φιλόσοφος, γεννήθηκε στα Άβδηρα στην Θράκη. Μαθητής του Λεύκιππου. Πίστευε ότι η ύλη αποτελείτo από αδιάσπαστα, αόρατα στοιχεία, τα άτομα. Επίσης ήταν ο πρώτος που αντιλήφθηκε ότι ο Γαλαξίας είναι το φως από μακρινά αστέρια. Ήταν ανάμεσα στους πρώτους που ανέφεραν ότι το σύμπαν έχει και άλλους "κόσμους" και μάλιστα ορισμένους κατοικημένους. Ο Δημόκριτος ξεκαθάριζε ότι το κενό δεν ταυτίζεται με το τίποτα ("μη ον", είναι δηλαδή κάτι το υπαρκτό.Ο Δημόκριτος γεννήθηκε στα Άβδηρα της Θράκης γύρω στα 460 π.Χ. από οικογένεια αριστοκρατικής καταγωγής, δημοκρατικών όμως πεποιθήσεων. Τα Άβδηρα , ανατολικά του ποταμού Νέστου στην ακτή της Θράκης, υπήρξαν ιωνική αποικία που ιδρύθηκε το 654 π.Χ. από κατοίκους των μικρασιατικών Κλαζομενών. Ήταν η τρίτη πλουσιότερη πόλη της Αθηναϊκής Συμμαχίας -έδινε φόρο 15 τάλαντα- και όφειλε τον πλούτο της στην άφθονη παραγωγή σιτηρών και στο γεγονός ότι αποτελούσε λιμάνι για τη διεξαγωγή του εμπορίου με το εσωτερικό της Θράκης. Στα Άβδηρα ο Ξέρξης ξεκούρασε το στρατό του το 480 π.Χ. κατεβαίνοντας προς τη νότια Ελλάδα. Σύμφωνα, μάλιστα, με μια μαρτυρία αυτός που φιλοξένησε τον Ξέρξη στην πόλη ήταν ο πατέρας του Δημόκριτου, αλλά γενικά η ιστορία αυτή θεωρείται από τους μελετητές ως πλαστή: το ανέκδοτο φαίνεται να προέκυψε από μια γενικότερη προσπάθεια σύνδεσης της ελληνικής φιλοσοφίας με την Ανατολή, αφού σύμφωνα μ' αυτό ο Ξέρξης άφησε στον πατέρα του Δημόκριτου κάποιους Μάγους, οι οποίοι μύησαν το Δημόκριτο στα μυστικά δόγματα της «φιλοσοφίας» τους .
Όπως αναφέρει ο ίδιος ο Δημόκριτος στο Μικρό διάκοσμο, ήταν νέος όταν ο Αναξαγόρας ήταν γέρος. Με βάση αυτό το στοιχείο η ημερομηνία γεννήσεως που παραδίδει ο Απολλόδωρος (80η ολυμπιάδα=460-456 π.Χ.) φαίνεται λογικότερη από άλλες χρονολογίες που μας παραδόθηκαν.
Από τη νεανική του ηλικία ο Δημόκριτος έδειξε την κλίση του προς τη μελέτη και την έρευνα της φύσης. Χαρακτηριστικό είναι το ανέκδοτο που παραδίδει ο Διογένης Λαέρτιος (9, 36) και το οποίο φανερώνει το βαθμό αφοσίωσης του Δημοκρίτου στο στοχασμό: «(Ο Δημόκριτος) αναφέρει ότι ήταν τόσο φιλόπονος, ώστε χώρισε ένα δωμάτιο στον κήπο του σπιτιού και κλείστηκε εκεί μέσα. Όταν κάποτε ο πατέρας του οδήγησε ένα βόδι για να το θυσιάσει και το έδεσε σ’ εκείνο το μέρος, ο Δημόκριτος για αρκετή ώρα δεν τον αντιλήφθηκε, έως ότου ο πατέρας του τον σήκωσε με πρόφαση τη θυσία και του ανέφερε τα σχετικά με το βόδι».
Κατά τη μοιρασιά της πατρικής περιουσίας ανάμεσα στο Δημόκριτο και τα δύο αδέρφια του ο πρώτος, σύμφωνα με μια μαρτυρία, προτίμησε να λάβει το μικρότερο μερίδιο σε χρήματα (100 τάλαντα). Αυτά τα χρήματα τα ξόδεψε ταξιδεύοντας σε όλο σχεδόν τον τότε γνωστό κόσμο. Τα ταξίδια του στην Αίγυπτο, την Περσία και τη Βαβυλώνα θεωρούνται σχεδόν σίγουρα, ενώ τα ταξίδια στην Αιθιοπία και την Ινδία είναι λιγότερο βέβαιο ότι πραγματοποιήθηκαν. Όπως αναφέρει και ο ίδιος: «Εγώ, λοιπόν περιπλανήθηκα σε περισσότερους τόπους της γης απ’ τους ανθρώπους της εποχής μου, ερευνώντας τα πιο μακρινά μέρη, και γνώρισα πάρα πολλές χώρες και κλίματα και άκουσα πάρα πολλούς μορφωμένους ανθρώπους, αλλά στη σύνθεση σχημάτων που συνοδεύονται από απόδειξη κανείς ως τώρα δε με ξεπέρασε, ούτε ακόμη και αυτοί από τους Αιγυπτίους που ονομάζονται Αρπεδονάπτες. Μαζί και με την παραμονή μου σ’ αυτούς, έζησα συνολικά οχτώ χρόνια σε ξένη χώρα».
Στη διάρκεια αυτών των περιπλανήσεων θα πρέπει σίγουρα να επισκέφτηκε τα μεγάλα πνευματικά κέντρα της Ιωνίας, κυρίως την Έφεσο και τη Μίλητο, όπου θα γνώρισε από κοντά τη φιλοσοφία του Θαλή, του Αναξίμανδρου, του Αναξιμένη και του Ηράκλειτου. Στη Μίλητο ίσως να συνάντησε για πρώτη φορά τον άνθρωπο που έμελλε να σημαδέψει η ζωή του, το Λεύκιππο. Απ’ αυτόν θα πρέπει να διδάχτηκε τη φιλοσοφία του Παρμενίδη, του Εμπεδοκλή, του Πυθαγόρα. Μάλιστα, για τον τελευταίο θα συντάξει ο Δημόκριτος αργότερα ειδική πραγματεία.
Δεν παρέλειψε να επισκεφτεί και το μεγαλύτερο πνευματικό κέντρο της εποχής του, την Αθήνα, φαίνεται όμως ότι η παρουσία του εκεί πέρασε σχετικά απαρατήρητη. Σύμφωνα με μια εκδοχή αυτό αποτελούσε επιλογή του ίδιου του Δημόκριτου, επειδή ένιωθε μεγάλη περιφρόνηση προς τη δόξα. Η επίσκεψη του Δημόκριτου στην Αθήνα ήταν κάτι φυσιολογικό, αφού η πόλη αποτελούσε την πνευματική πρωτεύουσα της Ελλάδας, ενώ και τα Άβδηρα ήταν μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Ίσως, όμως, η εμπόλεμη κατάσταση, στην οποία βρισκόταν τότε η Αθήνα λόγω του Πελοποννησιακού πολέμου, να οδήγησε το Δημόκριτο στην απόφαση να ιδρύσει τη σχολή του στα Άβδηρα. Πάντως, ο φιλόσοφος σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να περιφρονούσε την Αθήνα, αφού ο ίδιος ήταν δημοκρατικός, ενώ πολλές από τις απαντήσεις που έδωσε σε φιλοσοφικά προβλήματα υποβάλλουν την εντύπωση ότι γνώριζε καλά τη φιλοσοφία του Σωκράτη, του Πλάτωνα, του Αντισθένη, του Αρίστιππου και του Αναξαγόρα.
Όταν ο Δημόκριτος επέστρεψε κάποτε στα Άβδηρα, είχε αναλώσει πια όλο το μερίδιό του της πατρικής κληρονομιάς. Τη φροντίδα του και τη συντήρησή του ανέλαβε ο αδερφός του Δάμασος. Ο Δημόκριτος αποδείχτηκε χρήσιμος για τον αδερφό του: σύμφωνα με μια μαρτυρία προέβλεψε επικείμενη νεροποντή και τον συμβούλεψε να μαζέψει την παραγωγή του από τους αγρούς. Όσοι από τους Αβδηρίτες τον πίστεψαν έσωσαν τις περιουσίες τους, οι άλλοι καταστράφηκαν. Το ανέκδοτο αυτό φαίνεται ότι πλάστηκε, για να απαντήσει στις κατηγορίες ότι η μελέτη της φιλοσοφίας είναι άχρηστη σε πρακτικά ζητήματα της ανθρώπινης ζωής. Το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για την ακόλουθη ιστορία: ο Δημόκριτος προέβλεψε μελλοντική ανατίμηση του λαδιού και αγόρασε όλη την ντόπια ελαιοπαραγωγή πολύ φθηνά. Όταν η ανατίμηση πράγματι έγινε, ο ίδιος απέδωσε τα κέρδη του στους συμπολίτες του, επειδή περιφρονούσε τα πλούτη.
Φαίνεται ότι η εκτίμηση που απολάμβανε ο Δημόκριτος από τους συμπατριώτες του προκάλεσε το φθόνο ορισμένων απ' αυτούς, οι οποίοι σκέφτηκαν να ζητήσουν στην περίπτωση του φιλοσόφου την ενεργοποίηση ενός πατροπαράδοτου νόμου, ο οποίος προέβλεπε την απαγόρευση της ταφής στην πατρίδα όποιου είχε σπαταλήσει την πατρική περιουσία. Ο Δημόκριτος απάντησε διαβάζοντας στους συμπολίτες του το Μέγα διάκοσμο. Το έργο αποτιμήθηκε από τους συμπολίτες του στα 500 τάλαντα, ενώ ορίστηκε να του αφιερωθούν και 20 ανδριάντες από χαλκό. Και η ιστορία αυτή φαίνεται πλαστή, αφού ο Μέγας διάκοσμος πρέπει να είναι έργο του Λεύκιππου. Η δημιουργία της ίσως να αποτελεί και πάλι μια απάντηση στην κατηγορία ότι η μελέτη της φιλοσοφίας είναι άχρηστη: ο Δημόκριτος όχι μόνο δε σπατάλησε την πατρική περιουσία, αλλά την πολλαπλασίασε (από 100 την έκανε 500 τάλαντα), αφού δημιούργησε ένα πολύτιμο φιλοσοφικό έργο.
Στα Άβδηρα ο Δημόκριτος αφοσιώθηκε στη διδασκαλία και τη συγγραφή των έργων του. Η προκοπή του στη σοφία ήταν τέτοια, ώστε αποκλήθηκε Σοφία ή Φιλοσοφία. Ονομάστηκε επίσης Γελασίνος (=ο γελαστός), αφού αντιμετώπιζε τη ζωή πάντα με αισιοδοξία, γαλήνη και καρτερία. Κατά μια εκδοχή ονομάστηκε έτσι, επειδή περιγελούσε τις καθημερινές θλίψεις και ελπίδες που απασχολούσαν τους άλλους ανθρώπους. Το πιθανότερο είναι ο χαρακτηρισμός να προέρχεται από την άποψη του Δημόκριτου ότι η ευθυμία αποτελεί στόχο για τη ζωή του κάθε ανθρώπου.
Σύμφωνα με μια άλλη φανταστική ιστορία ο Δημόκριτος αυτοτυφλώθηκε καίγοντας τα μάτια του με την αντανάκλαση του ήλιου πάνω σε μια χάλκινη ασπίδα. Το κίνητρο που δινόταν γι' αυτήν την πράξη δύσκολα μπορεί να ανταποκρίνεται στις διαθέσεις του ίδιου του φιλοσόφου: ήθελε τάχα να επιδοθεί απερίσπαστος από τη μαγεία της όρασης στο στοχασμό και την ερμηνεία των νόμων της φύσης. Αυτή η περιφρόνηση της αίσθησης φαίνεται ότι έχει ως πηγή της την πλατωνική παράδοση παρά τη γνήσια διδασκαλία του Δημόκριτου. Ο ίδιος ο φιλόσοφος θεωρούσε πολύτιμες τις εντυπώσεις των αισθήσεων ως πρώτη ύλη για την ερμηνεία της φύσης, αρκεί αυτές οι εντυπώσεις να διυλίζονταν από την κριτική ικανότητα του ανθρώπινου νου.
Φαίνεται ότι πέθανε σε πολύ προχωρημένη ηλικία, αφού κατατασσόταν στους μακροβιότερους Έλληνες στοχαστές. Διάφορες πηγές παραδίδουν ότι έζησε από 90 ως και 109 χρόνια. Δε γνωρίζουμε την ακριβή χρονολογία του θανάτου του, η οποία τοποθετείται συμβατικά στο 370 ή 360 π.Χ. Και για το τέλος του φιλοσόφου υπάρχουν διάφοροι θρύλοι. Σύμφωνα με έναν απ' αυτούς ήθελε να αυτοκτονήσει, όντας σε βαθιά γεράματα, με αποχή από την τροφή. Επειδή, όμως, ήταν οι ημέρες των Θεσμοφορίων και οι γυναίκες της οικογένειας ήθελαν να τις γιορτάσουν, τον παρακάλεσαν να αναβάλλει το θάνατό του για λίγες μέρες. Διέταξε τότε να του φέρουν κοντά ένα αγγείο με μέλι (ή ζεστά ψωμιά κατά άλλη εκδοχή) και έζησε, ώσπου να περάσουν οι γιορτές, μόνο με τη μυρωδιά του μελιού. Όταν πέρασαν οι μέρες, παραδόθηκε στο θάνατο.

Τα ενδιαφέροντα του Δημόκριτου ήταν εξαιρετικά πλατιά. Ασχολήθηκε σχεδόν με όλους τους τομείς της ανθρώπινης γνώσης: μαθηματικά, φυσική, κοσμολογία, αστρονομία, βιολογία, γεωλογία, γεωγραφία, λογική, ηθική, θεολογία, αισθητική, ιστορία, παιδεία. Από αυτήν την άποψη υπήρξε κατά κάποιο τρόπο πρόδρομος του Αριστοτέλη, ένας καθολικός νους, ένα πνεύμα εγκυκλοπαιδικό. Μεταγενέστεροι μελετητές του στην αρχαιότητα (ίσως ήδη ο Καλλίμαχος) χώρισαν το έργο του σε δεκατρείς τετραλογίες, ενταγμένες σε πέντε ομάδες έργων: τα ηθικά (δύο τετραλογίες), τα φυσικά (τέσσερις τετραλογίες), τα μαθηματικά (τρεις), τα μουσικά (δύο), τα τεχνικά (δύο). Σ' αυτές τις τετραλογίες πρέπει να προστεθούν εννιά αταξινόμητα έργα και εννιά που φέρουν τον τίτλο Αιτίαι, σύνολο 70 έργα. Κατάλογο των έργων του μας παραδίδει ο Διογένης Λαέρτιος, ενώ κάποιοι επιπλέον τίτλοι σώζονται στη Σούδα, το Σέξτο και τον Απολλώνιο Δύσκολο.
Από τα αποδιδόμενα στο Δημόκριτο έργα είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Μέγας διάκοσμος ήταν στην πραγματικότητα έργο του Λεύκιππου. Η πληροφορία αυτή προέρχεται από την Περιπατητική Σχολή και μπορεί να θεωρηθεί έγκυρη, αφού έχει την αφετηρία της στις ειδικές πραγματείες για το Δημόκριτο, που συνέταξαν τόσο ο Αριστοτέλης όσο και ο Θεόφραστος. Στο Λεύκιππο αποδίδεται από τον Αέτιο και ένα άλλο έργο, το Περί νου. Δεν έχουμε λόγους να αμφιβάλλουμε γι’ αυτήν την πληροφορία. Το περιεχόμενο του έργου μπορεί να αποτελούσε μια επίθεση κατά της αναξαγόρειας θεωρίας για το Νου που διακοσμεί τα πράγματα.
Αν κρίνουμε από τον αριθμό των έργων του Δημόκριτου, η συγγραφική του δραστηριότητα πρέπει να εκτεινόταν σε μια μεγάλη χρονική περίοδο. Δεν μπορούμε, ωστόσο, να αποδώσουμε διαφορετικά έργα σε διαφορετικές περιόδους της ζωής του, αφού κανένα απ’ αυτά τα έργα δε σώθηκε ακέραιο. Ούτε και η δήλωσή του ότι έγραψε το Μικρό διάκοσμο 730 χρόνια μετά την πτώση της Τροίας (απ. Ι) μας βοηθά ιδιαίτερα στη χρονολόγηση του έργου, αφού αγνοούμε πότε τοποθετούσε τον τρωικό πόλεμο ο φιλόσοφος.
Το ύφος του Δημόκριτου επαινούνταν πολύ στην αρχαιότητα και αξιολογούνταν στο ίδιο επίπεδο μ' αυτό του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη. Ήταν ποιητικό, αν και όχι σε στίχο, γοργό και με διαυγή εκφραστικά μέσα, διακρινόταν για τη μορφική του τελειότητα, την εύστοχη χρήση των λέξεων και τη σαφήνεια.
Από τον τεράστιο όγκο των γραπτών του σώζονται ελάχιστα αποσπάσματα, κυρίως ηθικού περιεχομένου, τα οποία ανευρίσκονται σε μεταγενέστερους συγγραφείς ως παραθέματα ή παραφράσεις. Κύριες πηγές μας για τη φιλοσοφία του είναι ο Αριστοτέλης, ο Θεόφραστος, ο Σέξτος ο Εμπειρικός, ο Αλέξανδρος από την Αφροδισιάδα, ο Ιωάννης Φιλόπονος, ο Σιμπλίκιος. Οι ερμηνείες της φιλοσοφίας του Δημόκριτου, οι οποίες δίνονται απ' αυτούς τους συγγραφείς, αποτελούν οδηγό και για τη σύγχρονη έρευνα. Η τελευταία πρέπει πάντα να είναι προσεκτική κυρίως στην περίπτωση του Αριστοτέλη (και των σχολιαστών του), αφού ο τελευταίος έχει την τάση να παρουσιάζει τις απόψεις των προγενεστέρων του φιλοσόφων μέσα από το πρίσμα της δικής του τελολογικής φιλοσοφίας.
Πολλοί προσπάθησαν να εξηγήσουν το λόγο, για τον οποίο χάθηκαν τα έργα του Δημόκριτου. Άλλοι απέδωσαν την απώλεια στην τύχη, άλλοι στους Επικούρειους, οι οποίοι θα ωφελούνταν από την απώλεια του έργου του Δημόκριτου, καθώς μ’ αυτόν τον τρόπο δε θα ήταν πια φανερή η έλλειψη πρωτοτυπίας της θεωρίας τους. Άλλοι θεώρησαν την απώλεια συνέπεια της κακής φήμης που είχε ο Δημόκριτος ως πρόδρομος των Επικουρείων. Η τρίτη εκδοχή φαίνεται πλησιέστερη στην αλήθεια, αφού ως γνωστόν χάθηκε και το έργο των ίδιων των Επικουρείων.

Ο περίφημος λόγος του Ξ.Ζολώτα στα αγγλικά, με ελληνόριζες λέξεις

O πρώην πρωθυπουργός και καθηγητής κ. Ξενοφών Ζολώτας είχε εκφωνήσει ένα λόγο στην Ουάσιγκτον (2 Οκτωβρίου 1959), ο οποίος έμεινε μνημειώδης. Αιτία ως προς αυτό δεν ήταν μόνο το περιεχόμενό του αλλά και η γλώσσα του. Υποτίθεται ότι η γλώσσα του λόγου ήταν η αγγλική. Κατ' ουσίαν όμως, με την αφαίρεση λίγων συνδέσμων, άρθρων και προθέσεων η γλώσσα είναι η Ελληνική. Το ακροατήριό του αποτελούσαν οι σύνεδροι της Διεθνούς Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης και δεν αντιμετώπισαν τότε κανένα πρόβλημα στην κατανόηση τού προφορικού κειμένου που ανέγνωσε ο Έλληνας καθηγητής. Εκείνο τον καιρό, κατείχε την θέση τού διευθυντή Τραπέζης Ελλάδος και διαχειριστή του ελληνικού Δημοσίου Χρέους. Ακολουθεί ο λόγος και η ελληνική "μετάφραση":

Kyrie, it is Zeus' anathema on our epoch (for the dynamism of our economies) and the heresy of our economic method and policies that we should agonize the Skylla of nomismatic plethora and the Charybdis of economic anaemia. It is not my idiosyncracy to be ironic or sarcastic but my diagnosis would be that politicians are rather cryptoplethorists. Although they emphatically stigmatize nomismatic plethora, they energize it through their tactics and practices. Our policies should be based more on economic and less on political criteria. Our gnomon has to be a metron between economic,strategic and philanthropic scopes. Political magic has always been anti-economic. In an epoch characterized by monopolies, oligopolies, monopolistic antagonism and polymorphous inelasticities, our policies have to be more orthological, but this should not be metamorphosed into plethorophobia, which is endemic among academic economists. Nomismatic symmetry should not antagonize economic acme. A greater harmonization between the practices of the economic and nomismatic archons is basic. Parallel to this,we have to synchronize and harmonize more and more our economic and nomismatic policies panethnically. These scopes are more practicable now, when the prognostics of the political and economic barometer are halcyonic. The history of our didimus organization on this sphere has been didactic and their gnostic practices will always be a tonic to the polyonymous and idiomorphous ethnical economies. The genesis of the programmed organization will dynamize these policies. Therefore, i sympathize, although not without criticism one or two themes with the apostles and the hierarchy of our organs in their zeal to program orthodox economic and nomismatic policies, although I have some logomachy with them.I apologize for having tyranized you with my Hellenic phraseology. In my epilogue, i emphasize my eulogy to the philoxenous aytochtons of this cosmopolitan metropolis and my encomium to you, Kyrie stenographers.

[Κύριοι, είναι "Διός ανάθεμα" στην εποχή μας και αίρεση της οικονομικής μας μεθόδου και της οικονομικής μας πολιτικής το ότι θα φέρναμε σε αγωνία την Σκύλλα του νομισματικού πληθωρισμού και τη Χάρυβδη της οικονομικής μας αναιμίας. Δεν είναι στην ιδιοσυγκρασία μου να είμαι ειρωνικός ή σαρκαστικός αλλά η διάγνωσή μου θα ήταν ότι οι πολιτικοί είναι μάλλον κρυπτοπληθωριστές. Αν και με έμφαση στιγματίζουν τον νομισματικό πληθωρισμό, τον ενεργοποιούν μέσω της τακτικής τους και των πρακτικών τους. Η πολιτική μας θα έπρεπε να βασίζεται περισσότερο σε οικονομικά και λιγότερο σε πολιτικά κριτήρια. Γνώμων μας πρέπει να είναι ένα μέτρο μεταξύ οικονομικής, στρατηγικής και φιλανθρωπικής σκοπιάς. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από μονοπώλια, ολιγοπώλια, μονοπωλιακό ανταγωνισμό και πολύμορφες ανελαστικότητες, οι πολιτικές μας πρέπει να είναι πιο ορθολογιστικές, αλλά αυτό δεν θα έπρεπε να μεταμορφώνεται σε πληθωροφοβία, η οποία είναι ενδημική στους ακαδημαϊκούς οικονομολόγους. Η νομισματική συμμετρία δεν θα έπρεπε να ανταγωνίζεται την οικονομική ακμή. Μια μεγαλύτερη εναρμόνιση μεταξύ των πρακτικών των οικονομικών και νομισματικών αρχόντων είναι βασική. Παράλληλα με αυτό, πρέπει να εκσυγχρονίσουμε και να εναρμονίσουμε όλο και περισσότερο τις οικονομικές και νομισματικές μας πρακτικές πανεθνικώς. Αυτές οι θεωρήσεις είναι πιο εφαρμόσιμες τώρα, που τα προγνωστικά του πολιτικού και οικονομικού βαρομέτρου είναι χάλκινα. Η ιστορία της δίδυμης οργάνωσης σε αυτήν την σφαίρα είναι διδακτική και οι γνωστικές τους εφαρμογές θα είναι πάντα ένα τονωτικό στις πολυώνυμες και ιδιόμορφες εθνικές οικονομίες. Η γένεση μιας προγραμματισμένης οργάνωσης θα ενισχύσει αυτές τις πολιτικές. Γι' αυτόν το λόγο αντιμετωπίζω με συμπάθεια, αλλά όχι χωρίς κριτική διάθεση, ένα ή δύο θέματα με τους αποστόλους της ιεραρχίας των οργάνων μας στον ζήλο τους να προγραμματίσουν ορθόδοξες οικονομικές και νομισματικές πολιτικές. Απολογούμαι που σας τυράννησα με την ελληνική μου φρασεολογία. Στον επίλογό μου δίνω έμφαση στην ευλογία μου, προς τους φιλόξενους αυτόχθονες αυτής της κοσμοπολίτικης μητρόπολης καθώς και το εγκώμιό μου προς εσάς, κύριοι στενογράφοι.]

Διάλεξη για τους Προσωκρατικούς Φιλοσόφους

Ο Φιλοσοφικός Όμιλος Θεσσαλίας «Η Μήτις», την Παρασκευή 15 ΜΑΪΟΥ 2009 και ώρα 11:30 στο καφέ "Ανδρομέδα" (Απόλλωνος 9, Λάρισα), πραγματοποίησε ομιλία του κ. Νικολάου Γουλούλη στα πλαίσια του κύκλου διαλέξεων για τους προσωκρατικούς φιλοσόφους. Ακολουθήσε φιλοσοφικός διάλογος.

Η Ωραία Ελένη από τον Όμηρο ως τον Ελύτη

Διάλεξη του καθηγητή Δ. Λιαντίνη στους μετεκπεδευόμενους δασκάλους του Μαράσλειου Διδασκαλείου

http://video.google.com/videoplay?docid=7223653771226937051

Αρχαιρεσίες στον όμιλό μας!

Την Κυριακή 10/5/2009 πραγματοποιήθηκαν οι αρχαιρεσίες του Φιλοσοφικού Ομίλου Θεσσαλίας «Η Μήτις», για την ανάδειξη του Διοικητικού του Συμβουλίου. Εξελέγησαν οι:
- Δαρδούμπας Αθανάσιος, Πρόεδρος
- Ζυγουράκη Ελένη, Αντιπρόεδρος
- Παντελίδης Νικόλαος, Γραμματέας
- Καλαϊτζίδης Βασίλειος, Ταμίας
- Βελώνη Ευφροσύνη, Μέλος
Αναπληρωματικά μέλη:
- Παπαδόπουλος Ιωάννης
- Σαραντόπουλος Θεόδωρος

Διάλεξη του κ. Ευάγγελου Μπεξή

Την Κυριακή 12 Απριλίου 2009 και ώρα 11:00, στο ξενοδοχείο "Διόνυσος" ( 23ης Οκτωβρίου 30, Λάρισα), πραγματοποιήθηκε διάλεξη με θέμα: " Η άγνωστη προϊστορία και επέκταση των Ελλήνων". Κεντρικός εισηγητής ήταν ο αρχαιολόγος κ. Ευάγγελος Μπεξής (εκδότης του περιοδικού "ΙΧΩΡ"). Στην εκδήλωση παρεβρέθει και έλαβε το λόγο και ο δημοφιλής συγγραφέας - ερευνητής κ. Μιχάλης Καλόπουλος.

Παρακολουθείστε 2 αποσπάσματα της ομιλίας.

1) http://www.youtube.com/watch?v=Lq6cLJuXQb4

2) http://www.youtube.com/watch?v=hN56r_BISRc

ΕΣΠΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ & ΤΑ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΑ

Την Πέμπτη 9 Απριλίου 2009 στο ξενοδοχείο "Διόνυσος", πραγματοποιήθηκε εσπερίδα που διοργάνωσε ο Φιλοσοφικός Όμιλος Θεσσαλίας «Η Μήτις» με θέμα: " Ο πατήρ της Ιατρικής Ιπποκράτης και τα Ασκληπιεία στην αρχαιότητα". Κεντρικός εισηγητής ήταν ο ιατρός δρ. Κώστας Ζαφείρης.
Ο Ιπποκράτης (π. 460 π.Χ.-360 π.Χ.) ήταν περίδοξος Έλληνας γιατρός, ο πρώτος που ταξινόμησε συστηματικά την ιατρική και επιχείρησε μια μεθοδευμένη θεραπεία των νοσημάτων. Ήταν Κώος, Ασκληπιάδης κατά το γένος και γιος του Ηρακλείδη και της Φαιναρέτης. Από τη μητέρα του ήταν 20ος εγγονός του Ηρακλή και από τον πατέρα τον 18ος εγγονός του Ασκληπιού. Αρχικά υπήρξε μαθητής του ίδιου τον πατέρα του, κατόπιν του Ηρόδικου, του Γοργία, του ρήτορα Λεοντίνου και του Δημόκριτου του Αβδηρίτη, αν και αρκετοί ερευνητές ισχυρίζονται πως η σχέση του με τον Γοργία και τον Δημόκριτο ήταν μια πνευματική επικοινωνία και όχι σχέση μαθητείας. Αφού εκπαιδεύτηκε στην ιατρική αναχώρησε απ' την Κω και επισκέφθηκε διαδοχικά τη Θεσσαλία, τη Θάσο και τη Θράκη. Η φήμη του απλώθηκε γοργά σε όλη την Ελλάδα και πέρα από τα όριά της στην κραταιά Περσία. Ο Αρταξέρξης τον κάλεσε στην αυλή του στέλνοντας πρέσβεις με πολύτιμα δώρα αλλά εκείνος αρνήθηκε να φύγει απ' την πατρίδα του. Λέγεται πως θεράπευσε τον βασιλιά των Μακεδόνων Περδίκκα και λύτρωσε τα Άβδηρα από λοιμό. Είναι ο πρώτος που θεμελίωσε την επιστημονική ιατρική όπως βεβαιώνει και ο Γαληνός, (πρώτος εξήνεγκε την τελείαν παρ' Έλλησι ιατρικήν. xiv, 676). Τα έργα του είναι προϊόντα έξοχης παρατήρησης, εμπειρίας και σπάνιου ορθολογισμού. Ουσιαστικά αποτελούν το μεγαλύτερο σταθμό στην πορεία της ελληνικής ιατρικής. Πέθανε περίπου στην ηλικία των ενενήντα χρόνων στη Λάρισα και τάφηκε κάπου μεταξύ Γυρτώνης, Τιρνάβου και Λαρίσης. Σύμφωνα με τον Άνθιμο Γαζή το μνήμα του διατηρήθηκε μέχρι και το 2ο μ.Χ. αιώνα.

Τα Ασκληπιεία ήταν ιερά και τόποι λατρείας του ήρωα, ιερού ιατρού και θεραπευτή θεού Ασκληπιού. Ήταν στην πραγματικότητα τα πρώτα νοσοκομεία ή μάλλον συγκροτήματα κτιρίων υγείας και προσέφεραν τις υπηρεσίες τους στην ελληνική ευρύτερη περιφέρεια για πολλούς αιώνες, από την εποχή περίπου του Τρωικού πολέμου ως τον 6ο αιώνα μ.Χ., εποχή της πλήρους επικράτησης του χριστιανισμού. Θα πρέπει να τονίσουμε ιδιαίτερα εδώ ότι, παρ' όλο το διωγμό που υπέστη ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός ως ειδωλολατρική πρακτική, κύρια από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο το 392 μ.Χ., η λατρεία του Ασκληπιού και ιδιαίτερα η φροντίδα υγείας στα Ασκληπιεία δεν έγινε κατορθωτό να εξαλειφθεί τελείως, για περίπου δύο ακόμη αιώνες. Σήμερα γνωρίζουμε ότι έχουν αναφερθεί σε γραπτές πηγές ή/και έχουν βρεθεί αρχαιολογικά στοιχεία που αποδεικνύουν την ύπαρξη περίπου 320 Ασκληπιείων στον αρχαίο ελληνικό κόσμο.

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΝΗΜΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΦΑΓΙΑΣΘΕΝΤΕΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΥΠΟ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ

Μια απο τις θλιβερότερες στιγμές στην ιστορία της πόλης της Θεσσαλονίκης. Χιλιάδες Θεσσαλονικείς Εθνικοί, (από 7.000 έως 15.000 αναφέρουν τα κείμενα της εποχής), ανεξαρτήτου ηλικίας και φύλου, θανατώθηκαν εντός δύο ή τριών ωρών σε ένα όργιο θηριώδους σφαγής που έλαβε χώρα εντός του Ιπποδρομίου, όπου με δόλο είχαν προσκληθεί από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο. Όταν έκλεισαν ερμητικά οι πύλες και ξεχύθηκαν πάνοπλοι στις κερκίδες του σταδίου οι Γότθοι μισθοφόροι του αυτοκράτορα της Νέας Ρώμης Θεοδοσίου (που γι' αυτές τις πράξεις του ονομάστηκε "Μέγας" από κάποιους), ήταν αργά για οποιαδήποτε διαφυγή. Ο πανικός, οι αγωνιώδεις οιμωγές, το αίμα χιλιάδων άοπλων πολιτών που έρεε σαν ποτάμι στις κερκίδες, ήταν τα μόνα που επικρατούσαν... Λίγες τέτοιες θηριώδεις σφαγές, κατευθυνόμενες υπό οργανωμένης και θεσμοθετημένης εξουσίας κατά των ιδίων των πολιτών της, έχουν καταγραφεί στην διάρκεια της ιστορίας. Μία απ’ αυτές είχαν την οδυνηρή ατυχία να βιώσουν με το αίμα τους οι Θεσσαλονικείς. Ήτο το σωτήριον έτος 390 μ.Χ. !